((نوشته شده توسط: مریم خاقانی))

 

معرفی صنعت پتروشیمی:

صنایع پتروشیمی یکی از زیر شاخه‎های صنعت شیمیایی محسوب می‎شود که از ترکیب دو واژه پترول و شیمیایی ایجاد شده‎ است. در فرایند تولید صنایع پتروشیمی، تبدیل هیدروکربن‎های نفت خام یا گاز طبیعی به فرآورده‌‎های مختلف و متعدد شیمیایی صورت می‎‌گیرد.

فعالیت پتروشیمی در ایران، از سال ۱۳۴۲ و با بهره‎برداری از واحد تولید کود شیمیایی مجتمع پتروشیمی شیراز آغاز شد و متعاقب آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال۱۳۴۳ با مالکیت دولت، تحت پوشش شرکت ملی نفت ایران تاسیس شد. طی سال‎های۱۳۴۶ الی ۱۳۵۶ چندین واحد پتروشیمی دیگر از جمله رازی، آبادان، خارگ، فارابی و بندرامام احداث شدند.

اثرات کرونا بر بازار محصولات صنعت پتروشیمی:

با توجه به شیوع ویروس کرونا در جهان، تقاضا برای بعضی محصولات نهایی افزایش و برای بعضی دیگر کاهش یافته است.

به طور مثال تقاضا برای محصولات درمانی و دارویی، ارتباطات افزایش می یابد که موجب رشد صنایع این محصولات می گردد. در بعضی صنایع مانند خودرو، گردشگری، حمل و نقل نیز کاهش تقاضا را خواهیم داشت.

در صنعت پتروشیمی نیز با کاهش تقاضای فرآورده‌های نفتی به خصوص سوخت‌های مورد نیاز بخش حمل و نقل، ظرفیت عملی پالایشگاه‌ها کاهش می یابد که این مورد، تعادل عرضه و تقاضای خوراک‌های پتروشیمی با مبدأ پالایشگاهی را به هم زده است.

 

به دلیل محدودیت های ارتباطی که ایجادشده است سفرهای جاده ای و هوایی و حمل ونقل ها نیز با کاهش تقاضا همراه می شود و به تبع مصرف بنزین نیز کاهش می یابد و افزودنی‌های بنزین مانند؛ زایلن، تولوئن و MTBE دچار کاهش تقاضا شوند. قیمت MTBE نیز به پایین‌ترین حد خود از سال ۲۰۰۸ تا کنون رسیده است. ازطرفی قیمت متانول با کاهش مواجه شده است که حاشیه سود تولید از زغالسنگ را به صفر خواهد رساند.

مصرف تایر و لاستیک نیز کاهش می یابد که باعث کاهش مصرف مشتقات ۴کربنه مانند بوتادین می شود همچنین کاهش تولید خودرو نیز باعث کاهش تقاضا در مواد اولیه پتروشیمی مثل پلی‌یورتان به کار رفته در این وسایل نقلیه شده است.

 

صنعت پتروشیمی وابستگی کاملی به مواد اولیه نفتی و همچنین گاز طبیعی دارد.

نفت خام و گاز طبیعی به عنوان مواد اولیه تولید سوخت‌های مختلف از جمله بنزین و گازوئیل، مواد پلیمری، کودهای شیمیایی، مواد شوینده، رنگ‌ها و حتی مواد دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طوری که تصور جهان بدون فراورده‌های نفتی غیر ممکن است!

فرآورده‌های نفتی علاوه بر مصرف در زمینه سوخت وسایل نقلیه ، روغن موتور و غیره ، در تهیه بسیاری از قطعات مورد نیاز ساخت وسایط نقلیه ، نقش ارزنده‌ای دارد و تلاش بر این است تا بدنه اتومبیل را از مواد پلاستیکی که آنها را ازپلیمریزاسیون ترکیبات نفتی می‌توان بدست آورد، بسازند.

فرآورده‌های نفتی در تهیه سوخت موشکهای هدایت کننده سفینه‌های فضایی و ماهواره‌ها و حتی در ساخت بسیاری از قطعات داخلی آنها کاربرد اساسی دارد. ماده اولیه بیشتر داروها و حتی آنتی‌بیوتیک ها از ترکیبات نفتی مشتق می‌شود. بویژه تقریبا تمام مواد پاک کننده ، باکتری کشها و …  از مشتقات نفتی و محصولات پتروشیمی می‌باشد.

با توجه به این گستردگی در مصرف، تقسیم‌بندی‎های گوناگونی در سطح جهانی از نظر نوع ماده اولیه و فرآورده پیشنهاد شده و در برخی موارد این تقسیم‎بندی بدون توجه به نوع ماده اولیه یا محصول نهایی، براساس کاربرد آن به تصویر کشیده شده است.

اطلاعات شرکت:

نام شرکت: شرکت پتروشیمی شازند (شرکت پتروشیمی اراک)

نماد بورسی: شاراک

گروه صنعت: مواد و محصولات شیمیایی

زیر گروه صنعت:  تولید مواد شیمیایی پایه به جز کود

تاریخ ثبت شرکت: ۱۸ فروردین ۱۳۶۶ بنام شرکت پتروشیمی اراک سهامی خاص

تاریخ تبدیل شرکت به سهامی عام :۳۰ آبان ۱۳۷۷ 

تاریخ ورود به بورس: فروردین ۱۳۷۸ و شروع قابلیت معامله

تاریخ تبدیل نام از اراک به شازند: ۱۰ خرداد ۱۳۸۹

سرمایه اولیه در بدو تاسیس: ۷۲ میلیارد ریال

تعداد سهام: ۸٫۰۶۴٫۰۰۰٫۰۰۰ برگه سهم

حجم مبنا: 3.226میلیون سهم

سهام شناور :۱۶ درصد

آدرس: در کیلومتر ۳۰ جاده اراک – ملایر جنب پالایشگاه امام خمینی شازند که در زمینی به مساحت ۵۲۳ هکتار احداث گردیده‌ است.

موضوع فعالیت:

شرکت پتروشیمی شازند از جمله تولید کننده های الفین کشور محسوب میشود که خوراک نفتا را به محصولات
ارزشمند شیمیایی و پلیمری تبدیل مینماید. این شرکت در سال های گذشته خوراک خود را به صورت یارانه ای از دولت دریافت میکرد اما پس از خصوصی سازی پالایشگاه های کشور طی چند سال گذشته نرخ خوراک خریداری شده به قیمت های واقعی رسیده است. این اقدام را میتوان یکی از مزیت های این شرکت دانست و به نوعی تأثیر طرح تحول اقتصادی در سال های گذشته بر روی شرکت اعمال شده است.

پتروشیمی اراک یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات پلیمری و مواد شیمیایی و همچنین از مهمترین طرح‌های زیربنایی کشور است.

ریسک ها:

ریسک ورود رقبای جدید (ریسک تجاری):  تکنولوژی بیشتر رقبای شرکت پتروشیمی شازند بر اساس خوراک گازی است و این مجتمع ها در کنار پالایشگاه های گاز و دریا قرار دارند و با توجه به موارد فوق، هزینه تمام شده تولید محصولات نسبت به تولیدات پتروشیمی شازند پایین است. از طرفی به

دلیل اعمال قوانین محدود کننده قیمت محصولات و عرضه محصولات در بورس کالا، ارزش افزوده محصولات شرکت پتروشیمی شازند در مقایسه با رقبا پایین بوده و این امر تجارت این شرکت را با ریسک های رقابتی مواجه می نماید.

ریسک تحریم:

عمده قطعات یدکی و مواد شیمیایی مورد استفاده در شرکت وارداتی و تحت لیسانس شرکت های بزرگ صنعتی خصوصاً اروپایی می باشد، شرکت جهت جایگزینی موارد مذکور در هنگام تحریم ناچاراً می بایست یا با خرید کالاهای مشابه یا از طریق واسطه ها و و تحمل پرداخت بهای بالاتر آن ها را تأمین نماید. شرکت از طریق استفاده از منابع جایگزین و همچنین ایجاد واحد ساخت و مهندسی معکوس و بومی سازی موارد نیاز فوق الذکر ،تا حد امکان این ریسک را کنترل می نماید. 

ریسک کمبود منابع آب: 

تجمع صنایع بزرگ (پتروشیمی، پالایش نفت و نیروگاه تولید برق) در دشت شازند، عدم وجود منابع آب سطحی کافی در این منطقه و تأمین آب مورد نیاز این صنایع از سفره های زیر زمینی، خشکسالی های پی در پی سال های اخیر و کاهش تراز سطح سفره های آب منطقه، عواملی هستند که به عنوان ریسک کمبود آب در آینده ای نزدیک، صنایع این منطقه را تهدید می کنند. 

افزایش بارندگی های سال قبل و همچنین پیش بینی بارندگی های سال جاری می تواند نوید بخش کاهش این ریسک باشد. 

ریسک نرخ ارز: 

تغییر مبنای نرخ تسعیر مواد اولیه خریداری شده از ابتدای مهر ۱۳۹۷ (مطابق با تصویب نامه صفحه بعد)، از نرخ مبادله ای( به ازای هر دلار حدوداً ۰۰۰،۴۲ ریال) به نرخ سامانه نیما (به ازای هر دلار حدوداً بالغ بر ۳۵۳،۱۰۷ ریال در حال حاضر) بزرگترین ریسک ناشی از نرخ ارز بوده که موجب افزایش بهای تمام شده مواد اولیه تولید محصولات شد و در نتیجه سود شرکت را تحت تاثیر قرار می داد، از طرفی با توجه به تغییر مبنای نرخ تسعیر ارز محصولات فروش رفته در بورس کالا از نرخ مبادله ای به نرخ سامانه نیما اثر افزایش نرخ مواد اولیه خنثی شد. 

ریسک خوراک: 

طراحی و تکنولوژی واحد الفین شرکت پتروشیمی شازند بر اساس خوراک مایع (نفتای سبک و سنگین) است که در اوایل راه اندازی از طریق پالایشگاه امام خمینی شازند و پالایشگاه اصفهان تأمین می شد، اما طرح توسعه پتروشیمی شازند و افزایش ظرفیت و نیاز به خوراک بیشتر از یک طرف و طرح توسعه پالایشگاه های شازند و اصفهان و نیاز به بنزین سازی بیشتر باعث محدودیت در تأمین خوراک مناسب و مورد نیاز شرکت شده اند، شرکت با ایجاد کمیته خوراک و با استفاده از خوراک های جایگزین داخلی و وارداتی و همچنین با جمع آوری خوراک های متفرقه و تغییر در استراتژی تأمین خوراک از منابع دیگر و یا تأمین از طریق تانکر این محدودیت را تا حدود زیادی برطرف می نماید.

اعضای هیئت مدیره:

سهامداران عمده:

شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی با در اختیار داشتن ۵۰ درصد سهام شرکت، سهامدار عمده این شرکت به حساب می آید. آخرین ترکیب سهامداران شرکت به شرح زیر می باشد.

سرمایه شرکت و روند افزایش سرمایه: (میلیون ریال)

 شرکت پتروشیمی شازند از زمان پذیرش در بورس، جهت تأمین مالی طرح های توسعه در طی سه مرحله سرمایه خود را از ۴۵۰ میلیارد ریال به ۱۲۰۰ میلیارد ریال افزایش داده است. تا بحال و طی ۲۸ سال، سرمایه خود را ۱۱۲ برابر کرده است. میزان افزایش سرمایه شرکت، نقش مهمی در برآورد بازدهی سرمایه گذاری دارد.

وضعیت سرمایه در گردش 

سرمایه در گردش شرکت در پایان دوره مالی ۹ ماهه منتهی به ۳۰ آذر ۱۳۹۸، به مبلغ ۵۹۶،۹۳۷،۱۱ میلیون ریال می باشد که در مقایسه با دوره مشابه سال ۱۳۹۷ (به مبلغ ۸۳۴،۹۹۹،۱۴ میلیون ریال)، معادل ۲۰ درصد کاهش داشته . 

سیاست پرداخت سود :

وضعیت تقسیم سود در ۵ سال اخیر به شرح زیر می باشد.

سود نقدی تقسیمی مربوط به سال ۱۳۹۷ به مبلغ ۵۰۰،۱ ریال توسط مجمع عمومی عادی سالیانه صاحبان سهام مورخ ۱۰ تیر ۱۳۹۸ به تصویب رسیده است که به تدریج طبق برنامه زمان بندی اعلام شده پرداخت می گردد.

نمودار مقدار فروش:

نمودار مبلغ فروش:

بررسی عملکرد مالی شرکت:

فروش فروردین ۱۳۹۹ در مقایسه با  اسفند ۹۸ کاهش ۴۱.۴۴ درصدی داشته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش ۳۳.۸۳ درصدی داشته است.

فروش اسقند ماه نیز در مقایسه با بهمن ۹۸ کاهش ️ ۱۰.۹۱ درصدی را داشته و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ۶.۱۷ درصدی فروش را داشته.

فروش ۱۲ ماهه سال ۹۸ شرکت در مقایسه با سال ۹۷ با رشد ۲۸.۰۲ درصدی فروش همراه بوده است.

درآمدهای عملیاتی ۹ ماهه ۱۳۹۸ در مقایسه با دوره مشابه افزایش ۳۶ درصدی داشته است (از مبلغ ۳۶,۴۳۴,۵۱۰ میلیون ریال به مبلغ ۴۹,۳۹۰,۴۰۰ میلیون ریال رسیده است)

سود ناخالص ۹ ماهه ۱۳۹۸ در مقایسه با دوره مشابه کاهش ۲۰ درصدی داشته ( از مبلغ ۹,۴۹۱,۱۶۹ میلیون ریال به مبلغ ۷,۵۶۶,۲۳۲ میلیون ریال رسیده است)

سود عملیاتی ۹ ماهه ۱۳۹۸ در مقایسه با دوره مشابه کاهش ۱۸ درصدی  داشته است ( از مبلغ ۹,۱۲۰,۵۴۱ میلیون ریال به مبلغ ۷,۴۸۲,۹۸۴ میلیون ریال رسیده است)

سود خالص ۹ ماهه ۱۳۹۸ نیز کاهش ۷ درصدی  و تحقق سود ۱۰۵۶ ریالی به ازاء هر سهم داشته (از مبلغ ۹,۱۳۱,۰۶۶ میلیون ریال به مبلغ ۸,۵۱۸,۵۵۸ میلیون ریال رسیده است)

حاشیه سود (زیان) عملیاتی از ۲۵٫۰۳% به ۱۵٫۱۵% کاهش یافته است

حاشیه سود (زیان) خالص از ۲۵٫۰۶% به ۱۷٫۲۵% کاهش یافته است.

بررسی صورت وضعیت مالی:

طبق صورت مالی  ماهه ۹۸ شرکت پتروشیمی شازند، دارایی ها به میزان  30 درصد افزایش  یافه است و بدهی ها افزایش  104 درصدی داشته اند. حقوق مالکانه نیز (از مبلغ ۲۳,۲۹۸,۱۵۲ میلیون ریال به مبلغ ۱۹,۷۲۰,۷۱۰ میلیون ریال رسیده است) و کاهش ۱۵ درصدی داشته است.

نسبت بدهی از ۳۸٫۱۴% به ۵۹٫۷۸% افزایش یافته است

نسبت جاری از ۲٫۴۸ مرتبه به ۱٫۴۵ مرتبه کاهش یافته است

نمودار فروش(سال های ۹۸-۹۶)

نمودار حاشیه سود خالص:

نمودار حاشیه سود ناخالص:

جدول بهای تمام شده (سالهای ۹۸-۹۶):

بهای تمام شده کالای فروش رفته نسبت به دوره ۹ ماهه سال قبل حدود ۵۵ درصد افزایش یافته است که عمدتاً بدلیل افزایش نرخ تسعیر ارز مواد اولیه خریداری شده بوده است . عدم همسویی در افزایشات نرخ های فروش و مواد اولیه در دوره ۹ماهه جاری باعث کاهش محسوس سود سه ماهه سوم سال شده است،

متوسط  فروش محصولات در سه ماهه سوم سال نسبت به شش ماهه اول سال، کاهش ۹ درصدی داشته و این درحالسیت که علاوه بر آن میانگین نرخ مواد اولیه مصرفی در سه ماهه سوم سال جاری نسبت به شش ماهـه اول  سـال نیـز بـا افزایش ۳ درصدی همراه بوده است. 

در سال ۹۸ بیش از ۸۰ درصد از بهای تمام شده را مواد مستقیم تشکیل می دهد. این شرکت نفتا را بعنوان ماده مصرفی استفاده

کرده و آن را به انواع محصولات پلیمری، اعم از پلی اتیلن سبک و سنگین، پلی پروپیلن، هیدروکربور A80، ترکیبات آلی نیتروژن دار و تبدیل می کند.

اما برآورد می شود با توجه به افت شدید نفتا بعنوان ماده مصرفی، در سال ۹۹ بدلیل فرض قرار دادن نفتای ۱۴۰ دلاری، وزن مواد مصرفی در آیتم های بهای تمام شده با کاهش جدی مواجه خواهد شد.

بررسی میزان فروش داخلی و صادراتی شرکت‌های گروه پتروشیمی: (براساس  آخرین صورت مالی سال ۱۳۹۸)

یکی از مهمترین مباحث در تحلیل بنیادی شرکت‌ها میزان فروش داخلی و فروش صادراتی آن‌هاست.

صنعت پتروشیمی نقش بسزایی در صادرات محصولات و ایجاد درآمد ارزی در کشور ما دارد. در این میان میزان فروش صادراتی چند شرکت همچون پتروشیمی زاگرس، پتروشیمی خارک و پتروشیمی پردیس بیش از ۹۰% از کل تولید است. در این میان پتروشیمی پارس با ۱۰۰% فروش داخلی، تمام محصولات خود را در سال ۹۷ در بازار داخلی کشور عرضه کرده است.

بررسی مقدار و مبلغ فروش( براساس صورت مالی۹ ماهه ۹۸):

مجموع درآمدهای حاصل از فروش شرکت برای دوره مالی ۹ ماهه ۱۳۹۸، معادل مبلغ ۳۹۸،۳۹۰،۴۹ میلیون ریال است که نسبت به دوره مشابه سال قبل، افزایش ۳۶ درصدی داشته است و این افزایش علی رغم کاهش ۸ درصدی مقدار فروش بوده است.

جمع مبلغ فروش داخلی شرکت در دوره ۹ ماهه سال ۹۸، ۳۲,۱۰۹,۲۹۰ میلیون ریال می باشد که بیشترین فروش و درآمد حاصل از روش داخلی از پلی پروپیلن بوده. جمع مبلغ فروش صادراتی ۱۷,۲۸۱,۱۰۸ میلیون ریال بوده است که بیشترین فروش از هیدروکربور A۸۰ به مبلغ ۷,۹۰۷,۰۵۵ میلیون ریال بوده است.

متوسط نرخ فروش محصولات در دوره ۹ ماهه نخست سال ۹۸ نسبت به ۹ ماهه مشابه سال قبل ۴۷ درصد افزایش یافته است.

پیش بینی می گردد در ۳ ماهه چهارم سال ۱۳۹۸، نرخ فروش محصولات نسبت به نرخ فروش ۳ ماهه سوم روند صعودی داشته باشد در نتیجه درآمد حاصل از فروش شرکت نیز افزایش یابد.

نکته جالب توجه اینجاست که با توجه به افت شدید قیمت نفتا، قیمت های محصولات این شرکت با کاهش محسوسی مواجه نشده است.

عملکرد مالی شرکت در سال ۱۳۹۸:

در ۳ماهه نخست سال با فروش ۱۸۰۴۲ و سود عملیاتی ۳۷۳۱ و با کمک سود غیرعملیاتی به سود خالص ۳۶۷۲ میلیارد ریالی ۴۵۵ ریال سود محقق کرده است.

در ۶ماهه با  فروش ۳۲۰۸۷ و سود عملیاتی ۶۵۱۶ و در نهایت  6934 میلیارد ریال سود خالص محقق کرده بود.

در ۹ ماهه ۱۰۵۶ریال eps محقق کرده است و  سود عملیاتی از ۶۵۱۶ به ۷۴۸۲ میلیارد ریال رسیده و این کمی ضعیف بوده است و در نهایت ۸۵۱۸ میلیارد ریال سود خالص داشته.

در توضیحی اورده است کاهش ۷ درصدی سود خالص دوره جاری نسبت به دوره قبل عمدتا به دلیل توقف تولید یک ماهه کارخانه به جهت انجام تعمیرات اساسی در دوره ۹ ماهه اول سال جاری بوده است، لازم به ذکر است تعمیرات اساسی مذکور با موفقیت انجام و به اتمام رسیده است.

ارزش ذاتی:با توجه به داده های سود هر سهم برای سال های قبل، سود و زیان خالص هر سهم در سال مالی ۹۷ معادل ۱,۵۸۸ ریال به ازای هر سهم بوده است و با توجه به بررسی های انجام شده EPS سهم تاکنون ودر طی ۹ ماهه سال جاری۱۰۵۶ ریال محاسبه شده است. ارزش ذاتی سهم نیز به روش ttmو با توجه به P/Eسهم در آخرین روز معاملاتی (۱۳۹۹/۰۲/۲۷) ۱۷٫۸۲ می باشد ۲۶۹۴۳ ریال و با توجه به P/E گروه سهم که ۱۶٫۳۲ می باشد ارزش سهم ۲۴۵۳۹ریال می باشد و ارزش دفتری هر سهم طبق صورت مالی ۹ ماهه، ۲۴۴۵ ریال محاسبه شده است .

در آخرین روز معاملاتی سهم (۱۳۹۹/۰۲/۲۷) قیمت پایانی سهم ۲۶۳۹۱ ریال بوده است که از ارزش دفتری سهم بیشتر است.

پیشنهاد می شود مقاله در خصوص تحلیل بنیادی پتروشیمی زاگرس را مطالعه نمایید.