تعیین اینکه آیا درآمد ما برای تأمین مخارج زندگی کافی است یا خیر اولین گام در برنامه‌ریزی مالی است. برای بودجه‌بندی مالی کافی است نقشه‌ای طراحی کنیم که در آن تمام درآمد و مخارج ماهانه با جزئیات به نمایش گذاشته شود. طراحی صحیح این نقشه، بیانگر برخورداری شما از هوش مالی می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت هوش مالی ، چگونگی برنامه‌ریزی برای درآمدها و هزینه‌های زندگی است.

برای آشنایی بیشتر با موضوع هوش مالی و توانایی بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی برای پول این مقاله را بخوانید که در آن به سرفصل‌های زیر پرداخته‌شده است:

بودجه به معنی طرحی برای هماهنگی منابع و هزینه‌هاست. منظور از بودجه‌بندی پول، برنامه‌ای است که کلیه درآمدها را برآورد کرده و متناسب با مخارج، برای رفع نیازها در یک مدت‌زمان تعیین‌شده، اهدافی را تعیین می‌کند. زمانی که در مورد بودجه‌بندی صحبت می‌شود دو بحث کسری و مازاد بودجه مطرح می‌باشد. اگر هزینه‌های زندگی فردی از درآمد او بیشتر باشد آن شخص با کسری بودجه مواجه خواهد شد. اکثر افرادی که با کسری بودجه مواجه می‌شوند سعی دارند که هزینه‌های خود را کاهش دهند. آن‌ها نمی‌دانند که راه رهایی از این مخمصه برای همیشه، کسب درآمد بیشتر می‌باشد. شخصی که از هوش مالی برخوردار باشد از راه افزایش درآمد به‌جای کاهش مخارج، به مبارزه با مشکلات مالی برمی‌خیزد.

منظور از مازاد بودجه یعنی اینکه، درآمد از میزان هزینه‌ها بیشتر باشد. برای رسیدن به مازاد بودجه نکته‌ای که باید موردتوجه قرار گیرد این است که باید برافزایش درآمد تمرکز کرد نه اینکه با کاهش هزینه‌ها به مازاد بودجه رسید. شخصی که از هوش مالی خود بهره ببرد قطعاً به دنبال برنامه‌ریزی برای این بودجه مازاد است و سعی دارد با سرمایه‌گذاری به روش‌های مختلف، به پول بیشتری دست یابد. بنابراین یادگیری نحوه بودجه‌بندی، جهت رسیدن به کمال مالی ضروری است.

در یادگیری بودجه‌بندی لازم است نسبت به برخی نکات آگاهی داشته باشیم، که به‌طور خلاصه به‌مرور آن‌ها می‌پردازیم:

برای پیشرفت مالی باید مازاد بودجه را به‌نوعی هزینه تبدیل کرد. اگر زندگی مالی به دو بخش درآمد و هزینه‌ها و دو بخش دارایی و بدهی تقسیم شود، به‌جای قرار دادن پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در قسمت دارایی آن‌ها را در بخش هزینه‌ها ثبت نمایید. این امر موجب می‌شود که دیگر هیچ اتکایی به آن نداشته باشید و از این طریق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری‌ها، درآمدهای دیگری برای شما ایجاد خواهند کرد.

نکته‌ای که وجود دارد این است که در اولویت‌بندی هزینه‌های خود دقت لازم را به خرج دهید. ۴ دسته از اولویت‌هایی که اکثر افراد عموماً انجام می‌دهند، به ترتیب عبارت‌اند از: هزینه‌های خوردوخوراک، پرداخت اقساط، پرداخت قبوض و درنهایت پس‌انداز و سرمایه‌گذاری . توجه نکردن به مسئله پس‌انداز و سرمایه‌گذاری موجب فقیرتر شدن افراد خواهد شد. کسی که هوش مالی بالایی داشته باشد، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری را جزو اولویت‌های اول خود قرار می‌دهد. به‌طور کل می‌توان گفت که سرمایه‌گذاری باید در قسمت هزینه بودجه‌بندی قرار گیرد. این نگرش، مازاد بودجه را به همراه خواهد داشت. برای رسیدن به کمال مالی باید حقوق را در قالب هزینه و تبدیل آن به دارایی قرارداد.

 وقتی بخشی از درآمد ابتداً برای پس‌انداز کنار گذاشته شود، باگذشت زمان دارایی جدیدی خلق می‌شود که خود می‌تواند ایجاد درآمد کند و از این طریق بدهی‌ها تسویه می‌شود. هر چه دارایی‌هایی که ایجادشده بزرگ‌تر باشد، هزینه‌های بیشتری را می‌تواند پوشش دهد. متأسفانه کاری که اکثر افراد انجام می‌دهند این است که با درآمد، هزینه‌ها را پوشش می‌دهند و درنهایت پولی برایشان باقی نمی‌ماند تا بتوانند آن را به دارایی تبدیل کنند. دارایی مانع کم‌ارزش شدن پول شما خواهد شد، در مقابل آن بدهی‌ها پول شمارا خرج خواهند کرد.

بارها گفته‌ایم که برای رهایی از مشکلات مالی در پی کاهش هزینه‌ها نباشید بلکه تلاش کنید تا درآمد شما افزایش یابد. در رویارویی با مشکلات مالی اینکه تشخیص دهیم چه موقع باید پول‌خرج‌کنیم و چه موقع باید هزینه‌ها را کاهش دهیم، نشان از هوش مالی بالا می‌باشد. از فشارهای مالی به نفع خود استفاده کنید، به‌عنوان‌مثال به‌جای کاهش هزینه‌ها، پرداخت قبض و بدهی را به تأخیر بیندازید. یک فرد باهوش مالی بالا تهدیدها را به فرصت تبدیل می‌کند.

یکی از راه‌هایی که می‌توان به کمک آن توانایی بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی پول را بهبود بخشید، استفاده از راه‌کارهای هوش مالی می‌باشد. درواقع با استفاده از هوش مالی می‌توان علاوه بر بودجه‌بندی صحیح پول، از آن به‌عنوان کمک ابزار سرمایه‌گذاری استفاده نمود. با به‌کارگیری هوش مالی خود، می‌توانید یک استراتژی مشخص در خرج کردن به وجود آورده و همچنین استراتژی‌های مالی جدید را بررسی نمایید، تا درنهایت بتوانید به کمک اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت مشخص و بررسی‌شده، پول بیشتری به دست آورید. درواقع تقویت هوش مالی کمک می‌کند تا دید بازتری نسبت به هزینه کردن پول داشته باشیم و به‌جای ذخیره کردن پول مازاد در گاوصندوق‌ها، آن را در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنیم.

ترس از بی‌پولی خصوصاً در دوران بازنشستگی، ازجمله مشکلاتی است که همواره گریبان گیر افراد بوده است. اگر فردی در طول زندگی خود، تمام پولی را که به دست می‌آورد، پس‌انداز کرده و هزینه‌ای نکند، با توجه به روند اقتصادی حاکم بر جامعه، روزبه‌روز ارزش پولی خود را ازدست‌داده و فقیرتر می‌شود. با بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی از طریق هوش مالی می‌توان سرمایه‌گذاری بیشتری انجام داد و سرمایه روی سرمایه ذخیره کرد، لذا دیگر ترسی از بی‌پولی خصوصاً در دوران بازنشستگی باقی نخواهد ماند.