معرفی بازار پول و بازار سرمایه

شاید برای شما نیز زیاد پیش آمده باشد که در اخبار یا مقالات اقتصادی واژه هایی چون بازار پول یا بازار سرمایه را شنیده باشید. اما تفاوت آنها را به طور دقیق ندانید.

در علم مالی ( Finance ) تقسیم بندی اعتباری وجود دارد که برای تشریح دقیق تر پدیده های مالی و سرمایه گذاری به کار می رود و شاید در دنیای واقعی مصداق مشخص نداشته باشد. در این مقاله مدیریت سرمایه در مورد این دو مفهوم و تفاوت های آنها توضیح می دهد.

بازار مالی، مکانی است که در آن می توانید خریداران و فروشندگان ابزارهای مالی را پیدا کنید. به طور مثال : سهام ، اوراق قرضه ، پوشش بیمه ، وجوه متقابل و غیره

جامع ترین آموزش رایگان بورس در وب سایت همیارسرمایه (لطفا به صفحه اشاره شده مراجعه کنید)

تمام ابزارهای مالی ارزش خود را از پول به دست می آورند. ممکن است یک میلیون یادداشت ارزی محلی داشته باشید. اما اگر دولت شما از جبران وعده پرداخت خودداری كند (ارز نوعی تعهد دولت برای پرداخت آن است) (مقادیر پیش فرض) ، تمام اسكناسهای شما هیچ ارزشی ندارند.

بنابراین ، دولت ها مسئولیت خود را بر عهده گرفته و تنظیم کننده هایی را تنظیم می کنند که بازارهای مالی را به شرح زیر تقسیم می کنند تا مراحل کار ساده تر شود.

برای آشنایی کامل با اصطلاحات بورس مقاله ” اصطلاحات بورس” را بخوانید”

به طور معمول ، بازارهای مالی به دو دسته تقسیم می شوند:

• بازارهای سرمایه (بازارهای پول)
• بازارهای پول (بازار بدهی)
• بازار پول

در علم مالی اگر تامین مالی و سرمایه گذاری کمتر از یکسال باشد، در بازار پول اتفاق می افتد. نماد بازار پول بانک ها هستند که معمولا سپرده ها کوتاه مدت یا کمتر از یکسال هستند و بانک تمایلی به وام های بلند مدت ( 20 یا 30 سال ) ندارند.

یک شرکت یا فرد حقیقی با دریافت وام، به بانک بدهکار شده و پس از تسویه بدهی بانک هیچ حقی نسبت به شرکت نخواهد داشت. در اصطلاح به این روش تامین مالی از طریق بدهی گفته می شود.

بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یک‌سال دارند. همچنین می‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت نام برد.

عدم همزمانی دریافت پول و انجام مخارج، دلیل عمده نیاز واحدهای اقتصادی به بازار پول می‌باشد.

هر چند امکان نگهداری منابع پولی مستقل از دریافت وجوه نقدی، جهت انجام مخارج برنامه‌ریزی شده برای واحدهای اقتصادی وجود دارد.

اما این امر متضمن هزینه‌ای به شکل نرخ بهره است. بنگاه‌های اقتصادی با هدف حداقل کردن هزینه نرخ بهره، تلاش می‌کنند که کمترین منابع مالی ممکن را برای انجام دادوستدهای روزانه نگهداری کنند.

به همین خاطر برنامه این واحدهای اقتصادی این است که از ترکیبی از منابع نقد و ابزارهای مالی بازار پول با ویژگی نقدینگی بالا و هزینه و ریسک به نسبت اندک استفاده نمایند.

ویژگی بازار پول:

اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد آن است.

محل های بازار پول:

برای بازار پول محل جغرافیایی خاصی در نظر گرفته نشده است. به اصطلاح بازار پول یک بازار سازمان یافته نیست.

به طور کلی بانک‌ها، مؤسسات اعتباری غیربانکی و سایر مکان‌هایی که دادوستد ابزارهای مالی بازار پول در آن انجام می‌شود، تشکیل‌دهنده بازار پول هستند.

نهادهای بازار پول

بانک مرکزی و دیگر واسطه‌های مالی بانکی از قبیل، بانک‌های تجاری و مؤسسات اعتباری غیربانکی از مهمترین نهادهای بازار پول به شمار می‌آیند.

در کنار این واسطه‌های مالی، شرکت‌های تجاری، دولت و موسسات دولتی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کارگزاران و معامله‌گران و در نهایت سرمایه‌گذاران نیز نقش مهمی در این بازار ایفا می‌کنند.

ابزارهای بازار پول:

ابزار های بازار پول به طور کلی شامل :

• اسناد خزانه
• پذیرش بانکی
• اوراق تجاری
• گواهی سپرده می باشد.

مشارکت کنندگان در بازار پول:

مشارکت کنندگان در بازار پول، افراد یا واحدهای دارای مازاد نقدینگی هستند که به عنوان پس اندازکننده از طریق مستقیم یا غیر مستقیم منابع خود را با سررسیدهای کوتاه مدت در اختیار واحدهای نیازمند منابع مالی قرار می دهند.

 هدف از تشکیل بازار پول:

مهمترین رسالت بازار پول ایجاد تسهیلات برای واحدهای اقتصادی به منظور تأمین نقدینگی به معنای کوتاه مدت آن و نیز تأمین سرمایه در گردش است.

• بازار سرمایه

اگر بخواهید تامین مالی بلند باشد، باید به بازار سرمایه مراجعه نمایید. نماد بازار سرمایه نیز بورس می باشد.

در اصطلاح به این نوع تامین سرمایه، تامین سرمایه مبتنی بر حق مالی گفته می شود. در بازار سرمایه شما با ارائه سهام شرکت‌تان، سرمایه جذب کرده و نیاز مالی پروژه های خود را تامین می کنید.

پس‌انداز و سرمایه‌گذاری برای رشد اقتصاد حیاتی هستند.

در بازار سرمایه اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال به فروش می رسد. ، بازار سرمایه پلی است که پس‌انداز واحدهای اقتصادی دارای مازاد را به واحدهای سرمایه‌گذاری که بدان نیازمندند انتقال می‌دهد. بنابراین بازار سرمایه، واحدهای پس‌اندازی و سرمایه‌گذاران را با یکدیگر ارتباط می‌دهد.

تأمین مالی مخارج دولت با استفاده از بازار سرمایه از جمله قدیمی‌ترین و متداول‌ترین شکل مبادلات مالی است.

اتکای دولت‌ها به بازار سرمایه در اغلب اقتصادهای مدرن نه تنها از این جهت مهم است که دولت‌ها غالباً اوراق بدهی منتشر می‌کنند تا بخش عمده هزینه‌های خود را تأمین مالی نمایند، بلکه استقراض دولت غالباً حجم عظیمی از کل وجوه عرضه شده در بازار توسط وام‌دهندگان را جذب می‌کند.

نهادهای بازار سرمایه:

• بورس اوراق بهادار:

در ابتدا گفتیم مهم ترین نهاد بازار سرمایه بورس است این نهاد گردآورنده یک بازار شفاف برای خرید و فروش اوراق بهادار است که فعالان این حوزه در چارچوب قوانین سازمان بورس اقدام به معامله اوراق می کنند.

• بورس کالا:

بورس کالا یک نهاد سازمان یافته است که داد و ستد کالا به شکل قرارداد آتی ، اختیار معامله ، معاوضه شکل می گیرد.

• موسسات سپرده گذاری و نگهداری اوراق بهادار:

هدف این موسسات نگهداری اوراق بهادار و نقل و انتقال آن ها به صورت غیر فیزیکی از حساب مبدا به حساب مقصد است که این موسسات این روند را تسهیل و بهبود می بخشند.

 مزیت های هر بازار

• یکی از بارزترین این تفاوت‌ها این است که بازار سرمایه منحصرا به سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت (یک ساله و بیشتر) می‌پردازد و بازار پول غالبا به خرید و فروش ابزارهای مالی با سررسید کمتر از یک سال محدود است.
• در بازار پول، اوراقی با تاریخ سر رسید کمتر از یک سال معامله می‌شود، در حالی که در بازار سرمایه اوراقی با تاریخ سر رسید بیش از یک ساله معامله می‌شود. بنابراین تفاوت اصلی این دو بازار در تاریخ سر رسیداوراقی است که در آنها معامله می‌شود.
• مهمترین تفاوتی که در روش تامین سرمایه در بازار پول و سرمایه وجود دارد، بحث حق مالکیت در شرکت است.

هنگامی که شما در بانک وام می گیرید پس از بازپرداخت بدهی خود، بانک هیچ حقی نسبت به شرکت نداشته اما هنگامی که در بورس سهام خود را عرضه می کنید، در حقیقت بخشی از مالکیت شرکت را واگذار می کنید. اگر بیش از 50 درصد سهام شرکت واگذار شود، آنگاه مالکیت شما بر شرکت از دست رفته و سهامداران می توانند در اداره شرکت دخالت کنند.

• البته مزیتی که تامین مالی در بازار سرمایه دارد آن است که اگر برای شرکت شما مشکل مالی بوجود آید، شرکت تعهدی برای پرداخت سود به سهامداران نداشته و آنها در سود و زیان با شما شریک هستند. اما اگر از بانک وامی گرفته باشید موظف به بازپرداخت اقساط هستید و در صورتی که توانایی باز پرداخت تسهیلات خود را نداشته باشید بانک می تواند از طریق قانونی اقدام و شما را مجبور به فروش دارایی ها و سرمایه های شرکت کند تا بدهی خود را تسویه نمایید.
• دیگر تفاوت بزرگ بازار پول و بازار سرمایه ابزارهای مالی متفاوت آنهاست؛ در حالی که بازار پول از سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات استفاده می‌کند، بازار سرمایه از اوراق بهادار (سهام) و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.