بلاک‌چین با ایجاد تکنولوژی‌های جذاب در درون خود آینده‌ای روشن را به طرف‌دارانش نشان می‌دهد و سرمایه‌گذاران در رمزارزها چشم به پیشرفت این حوزه در دنیا دوخته‌اند یکی از موارد مهم در بلاک‌چین قرارداد هوشمند است.

قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند قراردادهایی است که خودبه‌خود و به‌صورت اتوماتیک اجرا می‌شوند و بر روی بلاک‌چین ذخیره می‌شوند.

این قراردادها کدهای برنامه‌نویسی هستند که به طرفین قرارداد، اطمینان از انجام آن می‌دهند. این کدها قابل ردیابی، شفاف و همچنین غیر قابل بازگشتند، همانند قراردادهای سنتی دارای شرایط تعریف شده هستند.
هیچ‌کس نمی‌تواند قراردادهای هوشمند را قبل از انقضا و پس از اجرای آن‌ها متوقف کند و این قراردادها به علت اجرا بر روی فناوری بلاک‌چین غیرمتمرکز هستند.
به همین علت در اینجا ما تفاوت‌های اصلی قراردادهای هوشمند با قراردادهای سنتی را شاهد هستیم؛ زیرا علاوه بر غیرقابل‌توقف بودن در صورت برآورد شدن دقیق شروط کسی واسطه این قرارداد نیست و امکان تبانی هریک از طرفین وجود ندارد.

آقای سازبو (Nick Szabo)  که یک مهندس کامپیوتر آمریکایی بود در سال 1994 قبل از ایجاد پول مجازی بیت گلد توسط خودش ایده قراردادهای هوشمند را مطرح کرد اما 10 سال بعد عملاً با اختراع بیت‌کوین استفاده از قرارداد هوشمند موردتوجه قرار گرفت.

ایده آقای سازبو ساده و برگرفته از وندینگ ماشین‌ها بود که بدون حضور و کنترل انسان خوراکی انتخابی شمارا به‌ازای دریافت پول تحویل می‌دهند.

چرا قراردادهای هوشمند مهم هستند؟

قراردادهای هوشمند به سازندگان برنامه‌ها و همچنین توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تا طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و توکن‌های غیرمتمرکز را بسازند. این قراردادها در همه چیز از ابزارهای مالی جدید گرفته تا تدارکات و بازی‌ها استفاده می‌شوند و مانند تراکنش‌های ارز دیجیتال بر روی بلاک‌چین ذخیره می‌شوند.
به برنامه‌های مبتنی بر قرارداد هوشمند Dapp گفته می‌شوند که در مقاله Dappها راجع به آن‌ها صحبت کردیم و اساساً اصل اعتماد به حوزه سیستم مالی غیرمتمرکز به قراردادهای هوشمند گره‌خورده است؛ زیرا با عملکرد صحیح آن‌هاست که دستورات به اجرا می‌رسند و برنامه‌های این حوزه می‌توانند به مشتریان خود خدمات دهند.

صرافی یونی سوآپ از Dapp هاییست که با استفاده از مزایا قرارداد هوشمند اجازه معاملات ارزها و جابه‌جایی آن ها را به کاربران می‌دهد این صرافی باتکیه‌بر قراردادهای هوشمند بدون وجود یک ناظر مرکزی بر معاملات و فرایندها این امکان را برای همه فراهم می‌کند.

برخی از استیبیل کوین‌ها نیز با استفاده از قرارداد هوشمند ارزش خود را با دلار ثابت نگه داشتند تا با فشار خرید و فشار فروش زیاد دچار نوسان نشوند، چون این هم ارزی با استفاده ارز کدهای برنامه‌نویسی راحت‌تر انجام خواهد شد.

در سیستم مالی سنتی، مبادله (سوآپ) ارزها با یکدیگر پرهزینه و زمان بر است. همچنین برای قرض گرفتن در سیستم بانکداری سنتی باید با سختی‌های زیادی مواجه شد و یا برای قرض دادن به افراد ناشناس نمی‌توان به آن‌ها اعتماد کرد؛ اما قراردادهای هوشمند هر دوی این سناریوها راحت و ممکن می‌سازد.
برای ایجاد قرارداد هوشمند برای متل بر روی بلاک‌چین اتریوم شما باید به زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی که زبان برنامه‌نویسی اتریوم است مسلط باشید علاوه‌برآن باید دسترسی‌های لازم برای انجام بندهای قرارداد و همچنین اوراکل را برای برنامه خود فراهم کنید.

نحوه کار قرارداد هوشمند

همان‌طور که گفته شد قراردادهای هوشمند کدهای برنامه‌نویسی هستند که با استفاده از جملات شرطی مثل «اگر … آنگاه …» (if/when… then…) بر روی بلاک‌چین انتخابی از طرف سازنده اجرا می‌شوند.

هرگاه دقیقاً شرایط گفته شده در قراردادهای هوشمند برقرارشدند  بندهای قرارداد با جزئیات اجرا خواهند شد تعداد جملات و بندهای قرارداد هوشمند محدودتی ندارد و نتایج اجرای قرارداد را صرفاً گسانی که به آن‌ها اجازه داده شده است می‌توانند مشاهده کنند.

مزایا قرارداد هوشمند

در قسمت‌های بالا مزایای بسیار مهم قراردادهای هوشمند را توضیح دادیم این قراردادها مانند استفاده از ماشین‌آلات به‌جای انسان‌ها هم‌زمان دقت و سرعت انجام کار را بالا برده و همچنین بازدهی بهتری را به همراه امنیت به کاربران خود می‌دهند

معایب قرارداد هوشمند

پیشرفت قراردادهای هوشمند بسیار وابسته به بستر بلاک‌چین آن و پیشرفت فناوری بلاک‌چین است برای مثال تا قبل از مرج اتریوم شبکه آن تنها توانایی انجام 15 تراکنش در ثانیه را داشت و هم اکنون این بلاک‌چین در حال بهبود است.

این در حالی است که برنامه‌هایی با کدهای پیچیده و یا برنامه‌هایی که استفاده از آن‌ها فراگیر است بعضاً هزار تراکنش در ثانیه انجام می‌دهند که این موضوع قراردادهای هوشمند را دچار مشکل می‌کند.

با وجود این که هدف قراردادهای هوشمند حذف مشارکت شخص سوم است، انجام این کار بسیار سخت است. شخص سوم در قراردادهای هوشمند نقش متفاوتی نسبت به قراردادهای سنتی دارند. برای مثال، برای نوشتن قراردادهای فردی معمول نیازی به وکیل نیست؛ اما توسعه‌دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز به کمک آنها در درک مفاد قراردادهای هوشمند از نظر قانونی نیاز دارند.
همچنین در قراردادهای هوشمند به حضور نداشتن شخص مقابل و برخورد صرفاً منطقی و واضع کدهای برنامه‌نویسی با کلمات باید در نوشتن شروط قراردادها دقت بسیاری داشت؛ زیرا کلماتی چون “حسن‌نیت مشتری ” “منطقی بودن شرایط “و … برای آن‌ها قابل‌درک نیست.