منظور از حباب اقتصادی گل لاله هلند چیست ؟

هلندی ها در اصل سرمایه داران اسپانیایی بودن که از قوانین سخت مالیاتی دوران کشورگشایی اسپانیا که در آن زمان کشوری  قدرتمند محسوب می شد ،  به هلند گریختند و پس از مدت اندکی به یک قطب سرمایه داری  در جهان تبدیل شدند  . در همین سرزمین سرمایه داری ، ابتدا شرکت های سهامی و بازار های مالی پدید آمدند و اولین بحران های مالی نیز از آنجا آغاز شدند .

سرمایه داری در این کشور به اوج رسیده بود و تقاضا برای کالاهای لوکس بیش تر از همه جای دنیا. پیازیک نوع ازگل لاله از ایران  به امپراطوری عثمانی و سپس به  کشور هلند  صادر شد . داستان از این جا آغاز شد که در شهر فرانکفورت یک گیاهشناس فرانسوی به نام کارلوس کلوسیوس تحقیق بر روی پیاز گل لاله را آغاز کرد .

کارلوس در سال ۱۵۹۳ تعداد بسیار زیادی پیاز گل لاله را با خود به  شهر لیدن هلند برد. او توانست  مردم را به تحقیق و زراعت لاله را تشویق کند و بدین ترتیب تجارت گل لاله در این کشور رونق یافت .

این نوع گلها در ابتدا بصورت تک رنگ بودن اما پس از مدتی به دلیل جهش ژنتیکی در کروموزم های خود دچار بیماری ویروسی غیر کشنده به نام موزائیک شدند . در این نوع  جهش ژنتیکی رنگ گلها دستخوش تغییرات  شدند  و طرحی شعله مانند  در روی گل پدید می آمد و تنوع این رنگ در این نوع گل بسیار بالا بود و همین عامل باعث علاقمند شدن مردم به این نوع لاله شد . این نوع گل لاله ی ویروسی جذاب ، بسیار کمیاب بود و تولید آن بسیار طول می کشید.

تجارت گل از آسیا به اروپا بسیار سود آور بود زیرا هر شاخه گل به قیمت ۴ برابر در اروپا به فروش می رفت . هلندی‌ها متوجه شدند که ویروس از طریق کاشت پیاز، می‌تواند به گل‌های بعدی منتقل شود، اما از راه کشت دانه، خیر. برای همین تکنیک‌های متعددی را به کار بستند تا بتوانند گل‌هایی جذاب‌تر با شکل‌هایی متقارن و رنگارنگ ‌به وجود بیاورند. تکنیک‌های کشت و پرورش  بسیار زمان‌بر بود و ریسک زیادی داشت . شاید ویروس منتقل نمی‌شد و سرمایه‌گذاری به باد می‌رفت.

با پخش شایعاتی در مورد اینکه بسیاری از افراد با خرید و فروش گل لاله در کوتاه ترین زمان ممکن به ثروت عظیم رسیدند بسیاری از کشاورزان و صنعت گران و سرمایه گذاران وارد این عرصه شدند . دلالی در این بازار بسیار بالا گرفت به طوری که افراد زمین و مسکن خود را برای سرمایه گذاری در این بستر معامله می کردند .

قیمت انواع تک رنگ گل لاله نسبتا ارزان بود اما  انواع دیگر گل لاله مانند “سمپر آگوستس” به قیمت های وحشتناک و شرایط انحصاری فروخته می شد . مثلا شخص حق نداشت پس از خرید گل آن را بدون اجازه صاحب قبلی به کس دیگه بفروشد و حق تکثیر از آن را به هیچ عنوان ندارد . نوع گل سمپر سفید و بنفش  به قیمت  ۱۰۰۰ فلورین که حدود ۴ برابر درآمد حقوق سالانه ی یک خانواده متوسط درآن زمان بود معامله می شد .

اولین قرارداد های آتی

به دلیل اینکه این گل ها قابلیت انبار کردن نداشت و پژمرده می شدند بلافاصله پس از تولید بایستی به فروش می رسیدند. بنابراین قبل اینکه گل ها به عمل بیایند ، بصورت قرار دادی کاغذی بین فروشنده و خریدار معامله می شد به گونه ای شخص ۹۷ درصد مبلغ گل را پرداخت می کرد و حدود ۳ درصد از باقی مانده را بعنوان پول شراب (بعنوان شیرینی پذیرایی خریدار) در تاریخ سر رسید پرداخت می کرد.

این قراردادها هرقدر که به سررسید خود نزدیک ‌تر می‌شدند، ارزش بیشتری پیدا می‌کردند . خریدار قرارداد آتی ممکن بود پس از به عمل آمدن گل با رنگ های عجیب غریب به ثروت عظیم برسد و یا گل های لاله ی تک رنگ نصیبش شود و با ضرر آنها را بفروشد . تقریبا همه ی خریداران به قصد زیبایی آن ،خرید نمی کردند؛ بیشتر به این قصد بود با قیمت بالاتر به شخصی دیگر غالب کنند .

بنابراین خیلی از افراد قبل اینکه قرار داد هایشان به تاریخ سر رسید برسد با سود جزئی به افراد ریسک پذیر تر می فروختند . همه انتظار سود کردن در این بازار داشتند و هیچ کس به این فکر نمی کرد که حباب قیمتی بسیار بزرگ پدید آمده است. از سال ۱۶۳۵ تا سال ۱۶۳۷ قیمت گل لاله هلندی  تا حدود ۲۵ برابر قیمت سال قبل خود رشد کرد و در زمستان سال ۱۳۶۷ تقاضا به طرز چشمگیری افت پیدا کرد .

دلیل آن نیز عدم حضور مشتریان در سالن های حراجی به دلیل طاعون بود . تقاضا کاهش شدید پیدا کرد و قیمت ها نیز افت کرد . هلند دچار فروپاشی اقتصادی شد و در  کشور آشوب و اعتراضات گسترده پدید آمد و دولت هلند اعلام کرد که حاضر است قراردادهای آتی را با ۱۰ درصد ارزش اسمی خریداری کند اما این تدبیر دولت کاری از پیش نبرد و آن سال حدود ۳ هزار نفر در هلند ورشکسته شدند .

اکثریت مردم هلند از ترکیدن حباب قیمتی  ۵۰ ساله لاله هلندی نقره داغ شدند و تا مدت های زیادی از سرمایه گذاری هایی که رنگ و بوی دلالی داشت خودداری می کردند .

عوامل شکل گیری حباب اقتصادی گل لاله

از حباب اقتصادی گل لاله هلندی به عنوان یکی از سه حباب بزرگ تاریخ یاد می کنند . یک تئوری اقتصادی که در کتاب های اقتصادی بخصوص شاخه ی اقتصاد رفتاری  بسیار رایج بوده ولیکن به صورت علمی مطالعه نشده‌است ، تئوری احمق بزرگتر است .

در این تئوری بسیاری افراد با اینکه می‌دانند قیمت فعلی بیش از حد واقعی است چون احتمال زیاد می‌دهند که فرد دیگری را پیدا خواهند کرد که او کالای مورد نظر را با قیمت بیشتر خریداری کند (احمق بزرگتر) اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

در این تئوری حبابها تا وقتی ادامه می‌یابند که احمق‌هایی وجود داشته باشند که حاضر باشند کالای مورد نظر را با قیمت بیش از حد واقعی خریداری کنند .  حباب اقتصادی در هر کالا و بازاری ممکن است رخ دهد ، باید هوشیار باشید که درگیر جو و شرایط قرار نگیرید . تشکیل حباب اقتصادی گل لاله پنجاه سال طول کشید اما ترکیدن حباب ، طی چند هفته اتفاق افتاد و قیمت هرگل به اندازه یک صدم خود رسید .

جدا از عوامل بنیادی اقتصاد ، این رویداد امروزه از طریق علم تکنیکال که در بازار های مالی و بورس های جهانی به کار می رود  ، پیش بینی پذیر است . نموداری که از داده های قیمتی-زمانی آن دوران بر جای مانده امرزوه بیانگر  قابل پیش بینی  بودن این اتفاق در بازار گل لاله است .

در بازار سرمایه از اصطلاح حباب گل لاله به دفعات استفاده می‌شود . سازوکار حباب‌های دیگر نیز شبیه به همین اتفاق است . بررسی حباب اقتصادی لاله هلندی به ما کمک می‌کند که از دیگر حباب‌هایی که قرار است در آینده پیش بیاید ، بهتر سر در بیاوریم.

برخی از سوالات متداول 

حباب قیمت یعنی چه؟

دلیل شکل گیری حباب ها دلایل بنیادی نمی باشند ، در شرایطی که تقاضای یک کالا به دلایل غیربنیادی بالا برود و عرضه آن ثابت باشد، منجر به بالاتر رفتن قیمت‌ها و شکل گیری حباب می شود.

شروع حباب گل لاله از کی شروع شد ؟

به دوره‌ای در عصر طلایی هلندی (مابین سال‌های ۱۶۳۴ تا سال ۱۶۳۷ میلادی) گفته می‌شود که قیمت برای پیاز تازه معرفی شده گل لاله به سطح فوق‌العاده بالا ترقی کرد و سپس به‌طور ناگهانی سقوط کرد.

چگونه حباب گل لاله ترکید؟

بازاری را در نظر بگیرید که در آن صد فروشنده و هزار خریدار وجود دارد. اما در میان خریداران، تنها 50 نفر خریدار نهایی هستند و بقیه تنها دلال و واسط هستند. این اتفاقی است که در بازار گل لاله رخ داده بود. و سبب ترکیدن حباب گل لاله شد.