ترازنامه را بشناسیم

در مقاله ای که در رابطه با مجامع شرکتها به خصوص مجمع فوق العاده صحبت کردیم گفتیم که یکی از دلایل تشکیل مجمع فوق العاده افزایش سرمایه است.

پیش از آنکه در مورد افزایش سرمایه و انواع افزایش های سرمایه توضیح دهیم، لازم است ترازنامه یک شرکت را بررسی کنیم و ببینیم که اصلاً مفهوم ترازنامه چی هست و چه اطلاعاتی را می‌تواند به ما بدهد.

در ابتدا سایت کدال را باز می کنیم، در سایت کدال یک ترازنامه را بررسی می کنیم. نکته ای که وجود دارد این است که در گزارش های صورت های مالی می توانید ترازنامه شرکت را مشاهده کنید.

به طور مثال ترازنامه شرکت شپدیس را بررسی می کنیم. مثلا صورت مالی منتهی به ۹۸/۰۶/۳۱ بدین شکل است:

به این صورت که مشاهده می کنید در قسمت مشخص شده نوشته شده است ترازنامه، یا در قسمت پایین تر صفحه مشخص شده است:

شرکت پتروشیمی پردیس ترازنامه در تاریخ ۳۱ شهریور ۹۸ که سال مالی شرکت نیز می باشد و این گزارش حسابرسی شده است.

در تعریف ترازنامه و صورت سود و زیان اگر حضور ذهن داشته باشید توضیح دادیم که صورت سود و زیان برای یک دوره است اما ترازنامه برای یک لحظه است.

صورت سود و زیان مثل دوربین فیلمبرداری می ماند از یک تایمی که کلید start  را میزنید رکورد می‌کند تا وقتی که stop می کنید. نتیجه آن را می توانید در بازده زمانی ببینید. ولی ترازنامه مثل دوربین عکاسی هست وقتی شما یک عکسی را می گیرید محتویات آن عکس فقط برای آن لحظه ای است که شما عکس را گرفتید، ممکن است پنج دقیقه بعد یا اصلاً چند ثانیه بعد محتویاتی که داخل آن هست کاملاً تغییر کند و همان محتویات داخل عکس نباشد.

ترازنامه هم مثل دوربین عکاسی می‌ماند، در یک لحظه است. اینجا نوشته ۳۱ شهریور۹۸ یعنی تاریخ ۳۱ شهریور۹۸ یکسری اطلاعات مالی است که شرکت به ما می‌دهد. بیان می کند شرکت در آن لحظه چه دارائی هایی، چه بدهی هایی داشته، و در نهایت حقوق صاحبان سهام یا چه مواردی بوده که متعلق به صاحبان سهام شرکت یا مالکان این شرکت هست.

اما صورت سود و زیان عملکرد مالی یک شرکت را نشان می‌دهد. وقتی می گوییم عملکرد یعنی  منظور ما طی یک بازه زمانی است که خدمت شما توضیح دادیم.

 اما ترازنامه وضعیت مالی یک شرکت را نشان می دهد. یعنی اینکه این شرکت چقدر می تواند دارایی داشته باشد، از این دارایی که دارد طبیعتاً یک بخشی را استخراج کرده و یک بخشی هم از طریق منابعی است که مالکان شرکت آورده اند. شکل کلی ترازنامه به شکل T هست.

تصویر فوق شکل کلی یک ترازنامه است. ترازنامه شبیه T بزرگ انگلیسی هست که شما در تصویر هم مشاهده می کنید.

در قسمت بالا می نویسد “ترازنامه” سال آن دوره (آن لحظه که ترازنامه تشکیل و تهیه شده) هم نوشته می شود، مثلا ۳۱/۶/۹۸ .

عنوان ترازنامه باید شامل سه سطر جداگانه باشد:

 نام کامل واحد اقتصادی که عنوان اول نوشته می شود.

نام گزارش یا صورت حساب مالی، منظور عنوان “ترازنامه” است که در دومین سطر ذکر می شود.

تاریخ گزارش، که در سطر سوم عنوان آورده می شود، یعنی تاریخ آخرین روزی که گزارش تهیه شده است ذکر می شود. این مورد باید به تاریخ خاصی اشاره داشته باشد و نه به دوره زمانی خاصی(همانند صورت مالی)

سمت راست ترازنامه دارایی های شرکت را می آورند

سمت راست دارایی‌های شرکت را به ما نشان می‌دهد. سمت چپ بدهی های شرکت و حقوق صاحبان سهام را به ما نشان می دهد و جمع این دو طرف حتماً باید با هم برابر باشند یا به اصطلاح تراز باشد.

یک قاعده داریم در ترازنامه که می‌گوییم مجموع آیتم های دارایی که سمت راست نوشته می شود به اضافه مجموع آیتم های بدهی و حقوق صاحبان سهام که سمت چپ نوشته می‌شود با هم برابر هستند. پس از این معادله نتیجه می‌گیریم که دارایی‌های شرکت با بدهی های شرکت به اضافه حقوق صاحبان سهام شرکت برابر است.

اگر برای ترازنامه بخواهیم مثال بزنیم، فرض کنید مثلاً در کیف پول شما مبلغ ۱۰۰ هزار تومان پول هست، این ۱۰۰ هزار تومان پولی که در کیف هست جزء دارایی های شما قرار می‌گیرد.

اگر از این ۱۰۰ هزار تومانی که در کیفتان هست مبلغ ۳۰ هزار تومانش را مثلاً از دوست تان استقراض کرده باشید، این ۳۰ هزار تومان از آن۱۰۰ هزار تومانی که در ابتدا گفتیم جزء بدی های شما می شود.

 از آن ۱۰۰ هزار تومان. ۷۰ هزار تومان دیگر باقی می ماند، آن ۷۰ هزار تومان پولی است که خودتان داشتید مثلاً بابت حقوق دریافت کرده اید یا بابت درآمدی بوده که داشتید یا هر چیز دیگری. این ۷۰ هزار تومان برای خودتان هست.

یعنی اگر ۱۰۰ هزار تومان دارایی دارید ۳۰ هزار تومان از آن استقراض از فردی بوده و ۷۰ هزار تومان پولی هست که برای خودتان بوده پس طبیعتاً جمع این دو طرف می‌شود ۱۰۰ هزار تومان که با هم برابر می شود.

دارایی ها به دو نوع دارایی تقسیم می‌شود: دارایی جاری و دارای غیر جاری یا ثابت. که ابتدا دارایی‌های جاری آورده می شوند و بعد از آن دارایی های غیر جاری یا ثابت.

دارایی جاری:

دارای جاری دارایی هستند که شرکت برآورد می کند که این دارایی ها طی یک سال تبدیل به پول نقد شوند یا تبدیل به یک دارایی دیگر شوند. در واقع فرآیند نقد شوندگی آن زودتر انجام می شود و از خاصیت نقد شوندگی بیشتری برخوردار هستند .

دارایی غیر جاری:

گفتیم که دارایی جاری کمتر از یک سال قابلیت نقدینگی دارند، در این قسمت یعنی دارایی غیر جاری قابلیت نقد شوندگی بیشتر از یکسال دارند. تفاوت این دو در مدت زمان است. دارایی غیر جاری بیش از یک سال زمان می‌برد تا اینکه بخواهد تبدیل به پول نقد یا دارایی دیگر شود.

دارایی جاری مثل: موجودی حساب بانک یا مثل موجودی کالا یا حسابهای دریافتنی، یعنی طلب هایی که شرکت دارد و قرار است مثلا سه ماه دیگر اینها وصول شوند. اما دارای غیرجاری مثل ماشین شرکت، جرثقیل شرکت، مثل ساختمان شرکت که خب طبیعتا ساختمان شرکت طی یک سال به بعد هم همان ساختمان هست و خیلی بعید است که این شرکت بخواهد ساختمان را هر سه ماه یک بار نقد کند و دوباره به ساختمان دیگری انتقال یابد.

بدهی:

در بدهی ها هم به همین صورت بدهی ها جاری و غیرجاری داریم.

 بدهی جاری بدهی است که طی یک سال آتی شرکت برآورد می‌کند که این بدهی را پرداخت کند و تعهداتش را انجام دهد و بدهی غیر جاری بدهی هایی هستند که بیش از یک سال زمان نیاز دارد، یا برآورد شرکت این است که زمان بیشتری طول می‌کشد تا شرکت بخواهد این بدهی‌ها را پرداخت کند.

بدهی جاری مثل وام های کوتاه مدت سه ماهه یا شش ماهه،  بدهی غیرجاری مثل یک وام مثلاً سه ساله یا پنج‌ساله.

حقوق صاحبان سهام:

حقوق صاحبان سهام که خب اجزای خاص خودش را دارد. در ترازنامه بررسی می‌کنیم مواردی هستند که اگر شرکت از آن دارایی‌ها و بدهی‌های خود را پرداخت کند در نهایت چیزی که باقی می ماند برای سهامدار ها یا مالکان سهام آن شرکت است.

 که این جا (ترازنامه شرکت پردیس) دارید مشاهده می کنید و جمع این دو را هم گفتیم که باید برابر باشد

حالا سراغ ترازنامه و آیتم‌هایی که داخل این ترازنامه قرار دارند برویم.

 اینجا ترازنامه شرکت را دیدیم دارایی‌ها و آن شبیه T بودن اینجا مشخص است. که خط وسط (بخش تفکیک شده دارایی و بدهی و حقوق صاحبان سهام) هم وجود دارد و می بینید جمع دارایی های شرکت در ۳۱/۰۶/۹۸ بوده ۶۵۰۰ میلیارد تومان است که با جمع بدهی وحقوق صاحبان سهام برابر است.

دارایی های شرکت شامل دارایی های جاری و تملک دارایی‌های غیرجاری می باشد. در تصویر یادداشت‌هایی را نوشته که شما می توانید به صفحات پایین تر گزارش بروید و توضیحات را ببینید.

در واقع در این یادداشت ها اطلاعات تکمیل تری و با جزئیات بیشتری در خصوص هر کدام از این سرفصل ها در صفحات بعد نوشته شده است. مثلاً می‌توانید یادداشت موجودی نقد را ببینید که جزئیات موجودی نقد چه هست. مثلاً در گاوصندوق شرکت چه مبلغی موجود است که اصطلاحاً به آن تنخواه گفته می شود، یا در حساب های بانکی شرکت چه مبلغی است.

همانطور که در تصویر مشاهده میشود علاوه بر ستون مربوط یه ۹۸/۰۶/۳۱ ستون ۹۷/۰۶/۳۱ و ۹۶/۰۷/۰۱ هم وجود دارد یعنی اطلاعات تا دو سال قبل را هم برای شما آورده شده. ارقام هم در این گزارش به میلیون ریال هستند. یعنی شما شش صفر باید جلوی این ارقام بگذارید تا به ریال محاسبه شود.