تحلیل صنایع مرتبط در یک نگاه

در این مقاله آموزشی تحلیل بنیادی می خواهیم کمی به تحلیل صنایع بورسی با نگاه خیلی کلی بپردازیم و ببینیم صنایع بورسی چه وضعیتی دارند! اوضاع شان چگونه است! سیکل صنایع بورسی چگونه است! یعنی چگونه یک صنعتی استارت رشد را میزند و بعد از آن چه صنایعی می‌توانند متاثر از این رشد باشند!

کمی هم در خصوص نرخ دلار و یا نرخ ارز صحبت کنیم و ببینیم وقتی نرخ ارز در کشور ما افزایش پیدا می کند (چه ارز آزاد، چه ارز مبادله ای) و چندین سال هم هست که ثبات نرخ ارز در کشور ما خیلی پایین هست چه تاثیری می‌تواند در بورس ما و صنایع بورسی ما داشته باشد؟

همچنین می توانید برای آشنایی بیشتر با صنایع بورسی مقاله ” لیست صنایع بورسی ” را مطالعه نمایید.

از نرخ ارز شروع می کنیم. نرخ ارز که می‌گوییم بیشتر با دلار در ارتباط است در کشور ما وقتی  نرخ دلار افزایش پیدا می کند سایر ارزها هم با هم افزایش پیدا می‌کنند و اینها با هم همسو هستند و رابطه مستقیمی دارند.

دلار در کشور ما به دو نرخ تقسیم می‌شود. دلار آزاد همین نرخی است که شما به  صرافی ها می‌روید در بازار مشاهده می کنید اما یک دلار دیگری هم داریم دلار مبادله‌ای یا دلار دولتی که نرخش را بانک مرکزی روزانه اعلام می‌کند.

نرخ ارز مبادله ای که توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود در بودجه کشور هم آن نرخ مدنظر قرار می‌گیرد. به هر شخصی دلار مبادله‌ای نمی‌دهند، در واقع سهمیه بندی است. چند وقتی هست که برای سفر دلار مبادله‌ای تخصیص نمی‌دهند ولی قبلاً اگر می‌خواستید به مسافرت بروید ۲۵۰ تا ۳۰۰ دلار (دلار مبادله‌ای) برای مسافرت می توانستید از بانک دریافت کنید.

ما صنایعی را که در بورس یا بازار سرمایه کشور داریم نزدیک به ۷۰ – ۶۵ درصد این بازار شرکت های صادرات محور هستند. صادرات محور یعنی درآمدشان مبتنی بر صادرات است و وابسته به صادرات است. طبیعتا شرکت هایی که صادرات بیشتری دارند وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند درآمدشان هم رشد پیدا می‌کند. در بازار ما نزدیک به ۶۰ یا ۷۰ درصد شرکت‌های پتروشیمی هستند وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند خب طبیعتا درآمد این شرکت ها هم افزایش پیدا می کند. مثلاً هرتن متانول را با نرخ دلار آزاد بفروشند یا اینکه با دلار مبادله ای بفروشند متفاوت است. طبیعتاً هر چه نرخ دلار افزایش پیدا می‌کند می‌تواند در کوتاه‌مدت یا یکساله یا دوساله موجب شود تا سود این شرکت ها هم همگام با افزایش نرخ دلار رشد پیدا کند و ما در مقالات پیشین هم گفتیم وقتی سود رشد پیدا می‌کند قیمت سهام آن شرکت هم از چندین ماه قبل از این رشد می تواند افزایش پیدا کند و بازدهی مثبت داشته باشد اما وقتی نرخ دلار آزاد رشد پیدا می کند اولین صنعتی که از این افزایش تأثیر می‌پذیرد صنعت شیمیایی یا پتروشیمی هست.

صنعت بعدی که تاثیر می گیرد فولاد یا فلزات اساسی است. فلزات اساسی از فولاد و آهن بگیرید تا مس و سرب روی و فلزات رنگی دیگر…عمدتاً اینها یعنی گروه فلزی محصولاتشان را یا صادر می کند یا اگر داخل بفروشند نرخ فروش داخلی شان وابسته به نرخ جهانی آن محصول است. خب طبیعتا نرخ جهانی محصول را اگر بخواهیم داخل ایران محاسبه کنیم یکی از آیتم هایی که باید در محاسبات مالی لحاظ شود همین نرخ دلار آزا د است.

صنعت فلزات، صنعت پتروشیمی ، صنعت سنگ آهنی‌ها هستند این سه صنعت خودشان نزدیک به ۴۰ درصد بازار را تشکیل می دهد و همین طور صنایع دیگری که با صادرات در ارتباط هستند و طبیعتاً افزایش نرخ دلار آزاد می‌تواند در آن صنایع تاثیر مثبتی داشته باشد.

یک عده از صنایع دیگری هم هستند که از این رابطه مستثنی هستند یعنی افزایش نرخ دلار می تواند درآمد آنها را کاهش دهد یا حتی منجر به زیان دهی آنها شود.

دلار آزاد می تواند همانند صنعت خودرو و  صنایعی که صنایع پایین دستی خودرو هستند، مثل لاستیک؛چون خیلی از شرکت های لاستیکی مواد اولیه شان کائوچو طبیعی هست آن را وارد می کنند و بهای تمام شده شان افزایش پیدا می‌کند حالا در این صنایع یک درصدی هم نرخ دلار به صورت مبادله ای هست و سهمیه ای هست اما به مرور دولت دارد نرخ مبادله‌ای را یا دلار سهمیه را کامل از صنایع مختلف حذف می کند و آهسته آهسته نرخ دلار مبادله ای دارد به سمت دلار آزاد و تک نرخی شدن می رود .

 صنعت دارو

در صنعت دارو هم بخش خیلی عظیمی از مواد اولیه که می‌خرند دلاری هست اما عمدتاً صادرات ندارند که یک درصدی دلار مبادله‌ای می‌گیرند و یک درصد خیلی زیادی هم هست که با دلار آزاد مواد اولیه خودشان را تامین می‌کنند. شرکت‌هایی که مواد اولیه شان را وارد می‌کنند اصطلاحاً به آن ها واردات محور می گویند. دو یا سه در بورس سهم داریم که خیلی واردات محور هستند. خودروسازی‌ها، قطعه سازی ها، لاستیکی ها، دارویی ها، حمل و نقلی ها، با نرخ دلار در ارتباط هستند اما با رابطه معکوس. وقتی دلار افزایش پیدا می‌کند این ها عمدتاً صنایعی هستند که زیان‌ده می‌شوند یعنی سودشان کاهش پیدا می‌کند. اما در کل وقتی نرخ دلار آزاد در بازار افزایش پیدا می‌کند به این دلیل که ۶۰ یا ۷۰ درصد بورس ما صادرات محور هستند و رابطه مستقیمی با دلار دارند سودآوری شان زیاد میشود پس طبیعتاً شاخص بورس ما هم با نرخ دلار افزایش پیدا می‌کند. شرکت‌هایی که در گروه لاستیک، خودرو، دارو هستند سهمشان نسبت به این ۴۳ گروهی که صادرات محور هستند تقریبا ناچیز است و تاثیر منفی شان نسبت به آن تأثیر مثبت عددی نمی‌شود به همین خاطر اگر سال ۹۱ یا ۹۲ را نگاه کنید که دلار از ۳۱۰۰ و یا ۳۲۰۰ تومان افزایش پیدا کرد تا نزدیک به ۳۷۰۰-۳۸۰۰ تومان هم رفت در واقع شاخص ما که رشد پیدا کرد به خاطر افزایش نرخ ارز بود که منجر شد تا درآمد شرکت‌ها هم از  ۱۲-۱۳ میلیارد تومان در سال ۹۰و ۹۱ به ۵۶ و ۵۷ هزار میلیارد تومان در سال ۹۲ افزایش پیدا کند که خب این عدد برای مجموع سود خالص شرکت های بورسی خیلی عدد بالایی هست.

اما از صنعت خودرو شروع‌کنیم.

 صنعت خودرو به صنعت خاصی وابسته نیست وقتی صنعت خودرو بخواهد رشد پیدا کند باید متغیرهای کلان اقتصادی در کشور بهبود پیدا و رشد پیدا کنند. در صنعت خودرو اگر افراد آن جامعه سرانه درآمد شان افزایش پیدا کند خب طبیعتا فروش خودرو هم افزایش پیدا می‌کند. تعرفه واردات خودروهای خارجی اگر افزایش پیدا کند تقاضا برای خودرو داخلی افزایش پیدا میکند، نرخ ارز اگر کاهش پیدا کند نرخ ارز خرید مواد اولیه از یک سو می تواند منجر به کاهش هزینه‌های تولید شرکت‌های خودروسازی شود که خب طبیعتا خیلی می‌تواند به خودرویی ها کمک کند اما از یک نگاه دیگر وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می کند منجر می شود که خودروهای وارداتی افزایش قیمت پیدا کنند و اگر نرخ ارز کاهش پیدا کند منجر می‌شود که قیمت خودروهای وارداتی در کشور وقتی وارد می‌شوند ارزان‌تر تمام شود. خب طبیعتاً این امر بهای تمام شده یا هزینه تولید صنعت خودرو و شرکت‌های خودروسازی را می‌تواند کاهش دهد.

وقتی صنعت خودرو بهبود پیدا می‌کند اولین صنعتی که می‌تواند از این امر متاثر شود صنعت قطعه‌سازی هست. خب طبیعتا وقتی خودروهای بیشتری به فروش می رسند قطعه سازی ها می توانند محصولات بیشتری را تولید کنند و به خودروسازی‌ها بفروشند و درآمدشان افزایش پیدا کند.

صنعت بعدی که از رشد فروش محصولات خودرویی می تواند متاثر شود صنعت لیزینگ هست. طبیعتاً وقتی خودروی بیشتری ما در کشور بفروشیم صنعت لیزینگ درآمدش می تواند افزایش پیدا کند و سودآوری خودش را افزایش دهد.

صنعت بعدی که می‌تواند بعد از خودرو رشد پیدا کند صنعت لاستیک و پلاستیک است. منظور از پلاستیک داشبورد و قطعات پلاستیکی دیگر خودرو هستند که خب طبیعتا وقتی قیمت خودرو افزایش پیدا می کند صنعت لاستیک و پلاستیک را می تواند مثل تایر سازی ها با رشد درآمد مواجه کند.

یک صنعت دیگری که می‌تواند از این افزایش قیمت تاثیر بپذیرد صنعت فولاد است که نزدیک به ۱۵ درصد تا ۲۰ درصد فروش فولاد در بخش خودرو هست.  ورقه هایی که فولادی‌ها تولید می‌کنند بسته به نیاز خودرو سازی ها است. وقتی فروش خودرو افزایش پیدا می‌کند می‌تواند منجر به این شود که فروش ورقه های فولادی هم که تولید می‌کنند افزایش پیدا کند.

این چهار صنعت، صنعت های مستقیمی هستند که  با بهبود شرایط صنعت خودرو شرایط این چهار صنعت هم می‌تواند بهتر شود. طبیعتا صنایع زیاد دیگری هم هستند که با خودروسازی در ارتباط هستند که اگر خودرو وضعیتش بهبود پیدا کند که خیلی از این تسهیلات بانکی که دریافت کرده و این ها تبدیل به تسهیلات معوق شدند و وضعیت بانکی ها را هم خراب کردند را می‌تواند بهبود دهد و این تسهیلات را پرداخت کنند.،هم برای خودشان هم برای صنعت بانکی می‌تواند مفید باشد.
صنعت بعدی که می توانیم معرفی کنیم صنعت انبوه سازی است وقتی وضعیتش بهبود پیدا می کند می تواند یک سری صنایع دیگر را با رشد فروش و به تبع آن رشد درآمد همراه کند. یکی از آن صنایع صنعت فولاد یا فلزات اساسی است که خب وقتی ساختمان بیشتر ساخته شود و به فروش برسد و تقاضا برای ساختمان ها افزایش پیدا کند مصرف فولاد هم در ساخت فولاد می تواند خیلی موثر باشد.

صنعت دیگری که می‌تواند با انبوه سازی ها در ارتباط باشد صنعت گچ و سیمان است.

صنعت بعدی سیمان هست خب سیمان هم به عنوان یکی از مواد اولیه ساخت ساختمان و شرکت های انبوه سازی که پروژه های انبوه سازی را اجرا می‌کنند است. یکی از مواد اولیه مهم صنعت انبوه سازی سیمان هست.

صنعت بعدی صنعت کاشی و سرامیک است. کاشی یا سرامیک ها می توانند از این موضوع تاثیر مثبتی بپذیرند و همینطور حالا آلومینیوم هست و شرکت‌های دیگری که می‌توانند از این موضوع تاثیر بپذیرند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ هایی که در بازار سرمایه هم داریم قطعا از این صنایع می توانند تاثیر پذیرند چرا؟ چون سهام این شرکت‌ها را خریداری کرده‌اند و وقتی این صنایع با رشد درآمد مواجه می شوند خب درآمد شرکت های سرمایه گذاری هم می‌توانند افزایش پیدا کنند.