در این مقاله می خواهیم در خصوص تابلو خوانی یا بازار خوانی صحبت کنیم که روشی است که بسیار از آن استفاده می‌شود و می‌تواند اطلاعات خوبی را به شما نشان دهد.

هدف ما از این آیتم این است که سراغ سایتtsetmc.com برویم و معاملاتی که انجام می‌شود و افرادی را که معاملات انجام می دهند، خرید و فروش حقیقی ها و حقوقی ها، تغییرات شاخص سهام و بازده هایی که سهام کسب کرده‌اند را ببینیم و بتوانیم از آنها یک برداشت و تحلیلی داشته باشیم که می توانند در معاملات بعدی به ما کمک کنند.
سایت tsetmc را باز می کنیم و در این سایت اصلی سمت راست باکسی هست که در خصوص بازار بورس نوشته شده. اطلاعاتی را در خصوص بازار بورس ارائه می دهد و سمت چپ در خصوص شاخص های بازار بورس است (که هنگام ورود به بورس با این ها آشنا شده ایم) و نمادهایی که بر شاخص و تغییرات آن تاثیر می گذارند، نمادهایی که در آن روز پربیننده بوده اند و توسط کاربران بیشترین بازدید را داشتند را می توانید در این قسمت مشاهده کنید.
قسمت پایین هم مثل بازار بورس است، با این تفاوت که این قسمت متعلق به بازار فرابورس است و اطلاعاتی که در خصوص فرابورس داده می‌شود شامل: نمادهای پر بیننده و تاثیرگذار بر شاخص فرابورس می باشد.

وقتی می‌گوییم شاخص کل منظور مان شاخص بورس است اما برای فرابورس هم این شاخص محاسبه می‌شود که خیلی به ندرت از آن استفاده می کنند .

در اولین کادر وضعیت بازار را می‌بینیم که خب بازار در تایم ۹ تا ۱۲:۳۰باز و بعد از آن بسته می شود. شاخص را می توانید ببینید که چه تغییراتی داشته و شاخص هم وزن ارزش بازار بورس ما است.

ارزش بازار

ارزش بازار یعنی مجموع ارزش بازار شرکت هایی که در بورس پذیرفته شده اند.
اما ارزش بازار یک شرکت یعنی چی؟ یعنی قیمت هر سهم ضرب در تعداد سهام آن شرکت‌ها.
در خصوص تعداد سهام شرکتها و اینکه تعداد معاملاتی که انجام شده، ارزش معاملات معامله هایی که در یک روز انجام شده حدوداً چه ارزشی داشتند را می توانیم متوجه شویم.
سمت چپ، شاخص کل هست. که شاخص کل یک موضوعی شبیه شاخص تورم است.

در اقتصاد کلان شاخص کل تغییرات در سهام شرکت ها نسبت به روز قبل را حساب می کند. عددی که شما می‌بینید در شاخص کل محاسبه می‌شود.
تغییرات شرکت‌ها با یکدیگر برابر نیستند. به طور مثال؛ شرکت هولدینگ خلیج فارس که مثلا ۵۰ میلیون سهم دارد با شرکتی مثل های‌وب که تعداد سهامش بسیار اندک است برابر نیست.
یقیناً تاثیر تغییرات یک شرکت بزرگ نسبت به شرکت کوچک بر شاخص موثر تر است.

شرکت های بزرگ و شرکت های کوچک

بزرگ و کوچکی شرکت‌ها را به واسطه تعداد سهام شان می شناسند.شرکت هایی که بزرگتر هستند منظور این است که تعداد سهام آنها بیشتر است.

مورد بعدی شاخص کل هم وزن است. حالت قبل گفتیم شرکت هایی که تعداد سهام شان بالاتر است یعنی شرکتهای بزرگ تر نسبت به شرکت‌های کوچکتر تاثیر بیشتری بر تغییرات شاخص کل دارند. اما در این شاخص هم وزن این مورد تعدیل می شود.
همه شرکت ها با همدیگر برابر هستند پس اگر یک شرکتی مثل فولاد مبارکه یا هلدینگ خلیج فارس رشد کردند و شرکت کوچکی مثل های وب که ۴ میلیون سهم دارد، دو درصد افت کرد این تغییرات میانگین گرفته می شود و برابر می شود با صفر درصد.

تغییر شاخص هم وزن چه کمکی می تواند به ما کند؟

در معاملات روز اگر نگاه کنید نمادهایی که که رنگ سبز هستند یعنی رشد داشتند و رنگ قرمز یعنی افت داشتند. نکته ای که برای ما مهم است درصد است. یعنی تغییر تعداد واحد نسبت به مقدار شاخص نسبت به روز قبل چند درصد بوده؟
وقتی می بینیم که شاخص کل ۲۲ درصد رشد دارد و شاخص هم وزن هم تقریباً رشدی نداشته، این نکته را به ما می گوید که بازار به واسطه چند سهم بزرگ رشد کرده. یعنی رشد شاخص کلی که می‌بینید نشانه رشد کل بازار نبوده بلکه تقریباً می‌شود گفت میانگین کل بازارکه در شاخص هم وزن مشاهده می شود متعادل و صفر بوده.

رشد شاخص کل به واسطه چند سهم بزرگ رشد کرده مثل ومعادن، گل گهر ،چادرملو، معدن و فولاد مبارکه و …. که سهم های بزرگ بازار هستند و تاثیر بیشتری در بازار و بر شاخص دارند.
خب چه اطلاعاتی را میتواند به ما بدهد؟
زمانی که تغییرات شاخص کل  بیشتر از شاخص هم وزن باشد(در جهت مثبت)، این می‌تواند یک نکته منفی برای بازار باشد.

وقتی می گوییم اختلاف منظورمان یک اختلاف خیلی زیاد است نه اینکه اختلافی خیلی اندک.مثلاً شاخص هم وزن تغییری نداشته و یک دفعه می بینیم شاخص کل یک درصد تغییر دارد در این اختلافات می گوییم شاخص کل به واسطه معاملات چند نماد بزرگ مثبت شده و این نمادها ممکن است فردا دیگر مثبت نشوند و حتی بازار منفی شود.

بنابراین تاکید میکنم اگر تغییرات شاخص کل در جهت مثبت (یعنی اگر سبز رنگ باشد) خیلی بیشتر از شاخص هم وزن باشد، این نکته مثبتی برای معاملات روز بعد نیست و بلعکس زمانی که شاخص هم وزن خیلی مثبت می شود مثلاً یک درصد مثبت می شود شاخص کل تغییری نمی کند و یا حتی منفی می خورد این نشان میدهد که میانگین کل بازار مثبت بوده اما این عامل تحت تاثیر چند سهم خیلی بزرگ که در شاخص کل تاثیرگذار هستند مثل فارس، همراه، فولاد، گل گهر این چند تا سهم در بازار منفی بوده اند و باعث شده‌اند که شاخص منفی شود.

در جهت افت شاخص هم این مصداق دارد. زمانی که شاخص کل افت می‌کند مثلاً یک درصد منفی می‌شود (یک درصد افت نسبت به روز قبل) و شاخص هم وزن صفر است یا متعادل، این می تواند نکته مثبتی برای بازار باشد. چرا؟ چون شاخص کل به واسطه چند سهم بزرگ منفی شده و کلیت بازار مثبت بوده.

به طور مثال؛ طی سه ماهه فصل یک سال شاخص کل رشد داشته و اگر نمودار آن را هم ببینید رشد شاخص را می توانید متوجه شوید، اما شاخص هم وزن علاوه بر اینکه هیچ تغییری نکرده حتی اندکی هم افت داشته و تنها دلیل این رشد، رشد چند سهم بزرگ مانند فولادی و گروه معدنی و سنگ معدنی بوده اند اما کلیت بازار در ۳ ماه افت داشته پس نمی‌توانیم صرفاً با این رشد شاخص کلی که میبینیم و تنها با تکیه بر این عدد بگوییم که وضعیت بازار در این سه ماه رو به بهبود بوده است.

اما مورد بعدی که می توانیم ببینیم نمادهای پربیننده هستند. نمادهای پر بیننده خب عموماً گردش سهام شان خیلی بالا هست و بازار توجه ویژه‌ای بر این نمادها دارد. این بدین معنی نیست که این ها حتما رشد پیدا می‌کنند اما نمادهایی هستند که کلیت بازار روی این سهام زوم کرده اند و یا به هر حال منتظر این هستند که این سهام را بخرند یا بفروشند. نمادهای پربیننده فرابورس هم مثل بازار بورس، این ها هم نماد هایی هستند که توسط معامله گر ها زیاد دنبال می شوند.
ما یک ارزش معاملات هم داریم، ارزش معاملات اگر رو به بهبود باشد مثلاً شما ارزش معاملات یک هفته تا ۱۰ روز قبل را بررسی کنید اگر رو به بهبود باشد می گویند این یک نکته مثبت و خوبی هست چرا؟ چون که نقدینگی وارد سهام شده و گردش معاملات افزایش پیدا کرده و می‌تواند یک نکته مثبتی باشد. اما این را باید حتماً تعدیل کنید.

اگر روی نوشته بورس اوراق بهادار کلیک کنید می توانید ارزش معاملات سهام را ببینید. قسمت سمت راست و ردیف دوم که نوشته بیشترین ارزش معاملات را می توانید باز کنید. نام یک سری از نمادها و تعداد معامله‌ای که در این نمادها انجام شده، حجم معامله ای که انجام شده، ارزش معاملات این نمادها، نوشته شده است را مشاهده کنید.
گفتیم ارزش بازار شرکت برابر است با تعداد سهام شرکت ضرب در قیمت روز آن سهم به این می‌گویند ارزش بازار شرکت. اما این ارزش بازار که شما دارید می‌بینید برای همه نماد ها است که در سایت نوشته شده اگر ما جمع بزنیم برابر می‌شود با این ارزش بازاری که شما در سایت مشاهده می کنید. باید این ارزش را تعدیل کنید. چگونه؟
این ارزش بازاری که در سایت مشاهده کردید باید معاملات بلوک را از دل این ارزش معاملات بیرون بیاورید. معاملات بلوک معاملاتی هستند که در حجم سنگین و بسیار زیاد انجام می شوند. معاملات بلوکی به معاملاتی گفته می شود که در آن حجم و محدودیت قیمتی وجود ندارد.
این معاملات معمولا در زمان معاملات بازار انجام می شود و شرایط آن همانند بازار عادی می باشد. یعنی سهم در دامنه مجاز خود معامله می شود. معمولا معاملات بلوکی در یک بازار جدا انجام می شود و دلیل آن هم بیشتر مربوط به این است که حجم معاملات انجام شده تاثیراتی در قیمت سهم در بازار ایجاد نکند.
بر فرض پتروشیمی پردیس یک میلیون معامله انجام می‌دهیم و این ممکن است طی این یک میلیون معامله ای که انجام می شود ۲۰ میلیون یا ۳۰ میلیون از سهام این شرکت معامله شود به این می‌گویند معاملات بلوک . یک معامله دیگر داریم که به آن می گویند معاملات عمده.

معاملات عمده و معاملات بلوک

معاملات عمده حجم معاملات شان از معاملات بلوک ممکن است خیلی بیشتر باشد به آنها می‌گویند معاملات عمده.
معاملات عمده در بورس شامل محدودیت‌هایی برای انواع شرکت‌هاست. یکی از این محدودیت‌ها، وابسته به ارزش سهام پایه شرکت است.

معاملات عمده ، معاملاتی هستند که شرایط زیر را داشته باشد:
۱. تعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام آن شرکت بیشتر باشد.
۲. حجم معاملات آن، طی دوره معین از کل حجم معاملات بازار طی مدت معین، بیشتر باشد