بررسی تغییرات نرخ سود بانکی و اثرات آن بر بازار سرمایه

عوامل مختلفی بر بازار سرمایه اثر گذار هستند که تاثیرات هریک بر این بازار نتیجه متفاوتی خواهد داشت.

هر گونه افزایش یا کاهش نرخ بهره به شکل گسترده بر اقتصاد کشور تاثیرگذار است. در این مطلب قصد داریم به بررسی اثر تغییر نرخ سپرده بانکی و تاثیر آن بر بازار سرمایه صحبت کنیم.

نرخ سود بانکی و چگونگی تعیین آن یکی از تخصصی‌ترین و مهم‌ترین مسائل سیاست‌گذاری پولی است که تصمیم‌گیری درباره آن باید به نهاد سیاستگذار پولی یعنی شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی واگذار شود.

تغییرات نرخ بهره بانکی تاثیر زیادی در حجم پول بازارهای مالی و فیزیکی دارد به طوری که کاهش نرخ بهره بانکی باعث افزایش حجم پول در بازارهای مالی می‌شود . این افزایش حجم، میزان تقاضا برای خرید سهام را افزایش داده و باعث رشد قیمت سهام شرکت‌ها می‌شود. در نقطه‌ی مقابل کاهش نرخ بهره بانکی ممکن است تاثیر معکوسی بر قیمت سهام داشته باشد .

طبق گفته دکتر حسن قالیباف (رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار): یافته ‌های معتبر علمی نشان می دهد متغیر نرخ بهره اسمی و حقیقی، مهم‌ترین عامل نوسانات قیمت در بازارهای دارایی بوده و به طور مشخص یکی از اصلی ‌ترین عوامل بنیادی بازار سهام نیز محسوب می‌ شود. در نتیجه تعیین غیر بهینه آن در دوره‌ های زمانی مختلف تعادل سایر بازارها را هم بر هم می‌ زند و آسیب‌ هایی به بازار سرمایه کشور وارد خواهد کرد.

نرخ سود بانکی هر چقدر بالاتر و غیربهینه ‌تر باشد، تأثیر منفی بیشتری بر فعالیت‌ های سرمایه‌ گذاری کشور خواهد داشت و تسهیلات و تأمین مالی را برای تولید گران می‌کند. بخش های تولیدی که عمدتا حاشیه سود پایین دارند، فعالیت‌ های اقتصادی خود را کاهش و سرمایه خود را در بازار پول پارک می ‌کنند.

در همین راستا برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که نرخ بالای سود بانکی برای بازار سرمایه مشکل ساز است، چرا که نرخ سودهای بیست و چند درصدی در نظام بانکی، بازدارنده انگیزه مردم و ورود نقدینگی به بازار سرمایه و تامین مالی بنگاه‌های تولیدی در بورس را می‌باشد.

همچنین یکی دیگر از مشکلات نرخ بالای سود بانکی افزایش سرمایه‌گذاری های ریسک آور و پرریسک است، چرا که این فعالیت های با ریسک بالا است که نرخ سود بالا را تامین و پرداخت می‌کند.

زمانی که نرخ تورم بیشتر از نرخ بهره باشد، بخشی از دارایی افراد در بازار پول از بین می‌رود اما اگر نرخ تورم به سمت پایین حرکت کند، به همان میزان هم باید نرخ بهره کاهش پیدا کند لذا کاهش نرخ سود بانکی از این نظر، تصمیم عاقلانه ای است.

کاهش نرخ سود سپرده بانکی یک کار منطقی است که باعث روند مثبت بورس و حرکت نقدینگی از بازار پول به سمت بازار سرمایه می شود.

افزایش سود سپرده های بانکی منجر به جذابیت نگه داشتن پول در حساب های بانکی برای افراد می شود. چرا که در این صورت بدون پذیرش ریسک سود بیشتری به دست خواهند آورد. به همین خاطر افراد کمتر سرمایه گذاری می‌کنند.

پس انداز و سرمایه گذاری به شدت به یکدیگر وابسته هستند. هرچه پس انداز بیشتر شود ، سرمایه گذاری کمتر خواهد شد و بالعکس.

همچنین سرمایه گذاری کمتر به معنای آن است که شرکت های بورسی پول کمتری در اختیار خواهند داشت. این اتفاق رشد را برای شرکت ها سخت تر می‌کند.

اگر نرخ بهره کاهش یابد احتمال خروج بخش اعظمی از منابع بانک‌ها وجود دارد.

کارشناسان بازار سرمایه به اثر منفی کاهش نرخ سود بانکی در بلند مدت باوری ندارند، اما بسیاری از فعالان بازار سرمایه بر این نکته تاکید دارند که اگر نرخ سود بانکی در آینده نه چندان دور کاهش پیدا کند، سهام بانک‌ها با نزول شدیدی رو به رو شده اما از سویی این تصمیم باعث تقویت فضای کلان بازار سرمایه می‌شود.

بانکی‌ها برای افزایش سهم خود در بازار، جذب نقدینگی و عدم هدایت پول‌های هنگفت به سمت بازار سهام، اقدام به افزایش نرخ سود بانکی می نمایند، در این حالت صاحبان سرمایه را برسردوراهی بازار پول و سرمایه مردد میدارند.

کارشناسان اقتصاد بر اساس منطق اقتصادی استدال می‌کنند، با کاهش نرخ سود بانکی و فرار سپرده‌ها و نقدینگی، منابع مالی بانکها کاهش می‌یابد که البته این مشکل را می توان با افزایش سرمایه بانک ها، تسریع در پرداخت بدهی دولت به بانک ها و نیز وصول معوقات و فروش اموال و دارایی های مازاد نظام بانکی جبران کرد.

این روزها مقامات و فعالان بورسی به طور رسمی و علنی از کاهش نرخ سود بانکی به‌شدت استقبال می‌کنند و آن را راهکاری برای خروج بورس از رکود می‌دانند.

اثر اتخاذ تصمیم انتقال نقدینگی از بازار پول به بازار سرمایه، موجب می‌شود که سهام بانک‌ها بعد از کاهش نرخ سود بانکی از دو ناحیه زیان می‌بیند.

• زاویه اول کاهش درآمد عملیاتی از محل کاهش نرخ سود بانکی به واسطه منابعی که از قبل با قیمت گران‌تر تجهیز شده است
• و نکته دوم کاهش ارزش سهام این بلوک مهم در بورس به دلیل کاهش نرخ سود بانکی است.

به همین خاطر کاهش نرخ سود بانکی در بازار سهام را می توان به عنوان یک تهدید برای صنعت بانکداری کشور نام برد، این درحالی است که به گفته کارشناسان، درشرایط کنونی بانک ها در موقعیت مالی مناسبی قرار ندارند.

از طرفی دیگر جذب نقدینگی ها به بازار سرمایه می تواند سود خوبی برای سرمایه گذاران بخش تولید به وجود آورد و مقابل کاهش نرخ سود بانکی کاهش نرخ سود بهره تسهیلاتی که در اختیار واحد های تولیدی قرار میگیرد. کاهش نرخ سود بهره تسهیلاتی می تواند وضعیت هزینه‌های مالی واحدهای تولیدی را بهبود ببخشد و در سود عملیاتی سهام واحدهای تولیدی صنعتی نیز اثر مثبت می گذارد.

نهایت رشد در تولید و بالا رفتن نقدینگی تولید کنندگان یعنی ورود پول‌های هوشمند بخش تولید به سوی بانکها باعث رونق وضعیت بانک ها می شود.

در مجموع می‌توان اینگونه گفت که تاثیر نرخ بهره بر بازار بورس معکوس است.

با این حال از نگاه کارشناسان آنچه در خصوص سود بانکی در کشور ما و سایر کشورها در حال حاضر انجام می شود به شرایط اقتصادی و دیگر مولفه‌ها بستگی دارد و فاصله نرخ تورم و سود بانکی به تنهایی نمی تواند ملاک پایین آمدن نرخ سود بانکی باشد