بررسی ترازنامه

دارایی جاری:

 اولین آیتم دارایی جاری، موجودی نقد است. موجودی نقد یعنی پولی که در شرکت به عنوان تنخواه یا پولی که موجود نزد بانک به عنوان سپرده است باشد.

دارایی جاری می تواند سپرده جاری باشد یا سپرده های کوتاه مدت که در حساب بانکی شرکت هست و مجموع آن مبالغ تحت عنوان موجودی نقد در آیتم موجودی نقد قرار میگیرد.

برخی از شرکت ها نیز علاوه بر دارایی ریالی، دارایی ارزی نیز دارند مانند دلار یا یورو یا درهم. شرکت هایی که دارایی و درامد ارزی دارند باید نرخ تسعیر ارز را برایشان در نظر بگیریم که این نرخ در گزارش های شرکت نیز ذکر می شود. در این مواقع نرخ فروش در نرخ تسعیر ارز ضرب می شود و به صورت ریالی ثبت می شود.

پیشنهاد میکنیم جهت آشنایی بیشتر با ترازنامه مقاله ” تحلیل ترازنامه شرکت های بورسی ” را مطالعه نمایید.

سرمایه گذاری کوتاه مدت:

این سرمایه گذاری شامل دو نوع سرمایه گذاری است:

1. سرمایه گذاری سریع المعامله ۲) سرمایه گذاری های غیر سریع المعامله

منظور از سرمایه گذاری سریع المعامله، سرمایه گذاری هایی است که در بازار سهام صورت می‌گیرد و شرکت سهام بورسی شرکت دیگری رامی خرد و تصمیم دارد طی یک سال مالی آن را بفروشد..

سرمایه گذاری های غیر سریع المعامله : مانند سپرده گذاری و سرمایه گذاری کوتاه مدت در بانک می باشد. به این صورت که شرکت یک حساب نزد بانک باز می کند و به ازای پولی که در آن سپرده گذاری می کند، سود دریافت می کند.

نکته قابل توجه در این مورد این است که شرکت های تولیدی به دلیل آنکه فعالیت اصلی شان تولید محصول است بهتر است سرمایه خود را وارد روند تولید کنند تا آنکه آن را سپرده گذاری نمایند.

دریافتنی های تجاری و غیرتجاری:

 منظور مطالبات شرکت از دیگران است. دریافتنی تجاری یا حسابهای دریافتنی، ممکن است بعضی جاها تحت عنوان حسابهای دریافتنی این را ببینید که عمدتاً مرتبط با فروش شرکت است. یعنی شرکت محصول را به صورت نسیه می فروشد. زمانی که فروش به صورت نسیه باشد در دریافتنی یا حسابهای دریافتنی قرار می‌گیرد.

دریافتنی تجاری یعنی مرتبط با عملیات اصلی شرکت است. دریافتنی غیر تجاری یعنی مرتبط با عملیات تجاری و فعالیت عملیاتی آن شرکت نیست. دریافتنی تجاری یعنی فروش محصول به صورت نسیه اما غیر تجاری، یعنی اینکه فروش یک قطعه زمین شرکت مثلا به صورت نسیه،  به این میگویند غیرتجاری.

نکته: شرکت هایی که دارای زیر گروه هستند مانند “کچاد” اگر شرکت از زیر گروه های خود طلب داشته باشد در ردیف طلب از شرکت های گروه نوشته می شود ولی اگر از شرکت های دیگر باشد در حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری قرار می گیرد.

افزایش حساب ها و اسناد دریافتنی نسبت به قبل می تواند دو علت داشته باشد:

1. فروش نسیه شرکت بیشتر بوده ۲) فروش هایی که انجام شده هنوز وصول نشده اند و به صورت طلبکار در ترازنامه باقی ماندند.

نکته: هر چه حساب ها و اسناد دریافتنی شرکت نسبت به قبل کمتر شود پارامتر مثبت تری است. زیرا بیانگر آن است که فروش نقد شرکت بیشتر بوده و موجودی نقد افزایش یافته.

سایر حساب ها و اسناد دریافتنی

هر طلبی که بایت فعالیت غیر اصلی  شرکت باشد در این آیتم قرار می گیرد. به طور مثال شرکت های تولیدی طلبی که بابت فروش نسیه کالا دارند در حساب و اسناد دریافتنی قرار می گیرد ولی طلبی که بابت حمل کالا دارد در سایر حساب ها و اسناد دریافتنی قرار میگیرد.

موجودی مواد و کالا است:

 مواد اولیه ای که شرکت خریداری می‌کند یا اینکه کالایی که در جریان ساخت است، یعنی اینکه نیمه ساخته است و کالاهایی که ساخته شده و هنوز فروش نرفته ارزش آنها در موجودی مواد و کالا قرار می گیرد.  این موجودی کالا به دلیل آنکه دارای ارزش ریالی است، جزء دارایی های شرکت قرار می گیرد.

افزایش این آیتم (نسبت به دوره های قبل) بیانگر این است که یا شرکت نتوانسته مقداری از محصولاتش را بفروشد یا  کالای بیشتری را در انبار ذخیره کرده است و یا اینکه مواد اولیه تولیدی بیشتری در انبار شرکت مانده است

اگر موجودی کالا در انبار به صورت کالا است ترجیحا بهتر است بفروش برسند و تبدیل به پول نقد شوند.

سفارشات و پیش پرداخت ها

در واقع همان بیعانه ای است که شرکت از پیش پرداخت کرده است و از اسمش هم مشخص است. وقتی شرکت به خدماتی نیاز داشته باشد یک پیش پرداختی را  بابت آن انجام می‌دهد و آن پیش پرداخت به عنوان بیعانه هست که شرکت پرداخت می‌کند و تا زمانی که این خدمت برای شرکت صورت نپذیرد آن به عنوان مطالبات شرکت در قسمت پیش پرداخت باقی می ماند. اما معمولا پیش پرداخت ها طی یک سال منقضی می شوند به همین خاطر در قسمت دارایی جاری قرار می گیرند.

نکته: پیش پرداختی که بابت سفارش محصول انجام شده و بیشتر برای خریدهای خارجی است در قسمت سفارشات قرار می گیرد.

اگر پیش پرداختهای شرکت کاهش یابد بهتر است. چون این این آیتم بیانگر آن است که درصدی از مبلغ را پرداخت کردیم ولی مالکیت آن را نداریم. کاهش این قسمت به معنای مالکیت کامل می باشد

موارد توضیح داده شده در رابطه با دارایی های جاری شرکت بود که جمع این آیتم ها بیانگر جمع دارایی جاری می باشد.

دارایی غیر جاری

سرمایه‌گذاری‌های بلندمدتی است که ممکن است شرکت سهام یک شرکت را خریداری کرده یا اینکه در شرکت‌های دیگر سرمایه گذاریهای بلندمدتی انجام داده باشد.

دارایی نامشهود

 دارایی نامشهود همانطور از اسم آن مشخص است قابل مشاهده نیست.

دارایی نامشهود مثل سرقفلی، حق اختراع، شماره تلفن های مثلاً سه رقمی که اگر مشاهده کنید نسبت به شماره های چهار رقمی یا پنج رقمی ارزش چند صد میلیونی دارند اینها خب قابل مشاهده نیستند. حق امتیاز خط تلفن، اینها جزو داراییهای نامشهود شرکت هستند.

 دارایی ثابت مشهود دارایی هایی هستند که قابل مشاهده باشند. زمین ساختمان یا ماشین آلات شرکت اینها جزء دارایی‌های ثابت مشهود هستند.

در بررسی ترازنامه شما باید سراغ آیتمی بروید که بیشترین وزن را بین این موارد دارد به خصوص در دارایی‌های جاری. چرا که دارایی‌های غیرجاری معمولاً ثابت می‌ماند و شرکت روی آن عملیات زیادی انجام نمی‌دهد.

در تحلیل دارایی جاری باید به سراغ آیتمی که بیشترین سهم را دارد بروید.

مثلاً اگر حساب دریافتنی شرکت بیشترین مبلغ را بین سایر موارد دارایی دارد، شما در تحلیل خود باید این را در نظر بگیریدکه با سال پیش باید مقایسه کنید، آیا نسبت به سال پیش افزایش داشته یا کاهش!

اگر افزایش داشته باشد یعنی اینکه فروش شرکت در آن سال مالی عمدتاً نسیه بوده و برای شرکت از نظر وضعیت نقدینگی موجود در شرکت این یک نکته منفی است. اما اگر این فروش به صورت نقد باشد و مطالباتش را در آن سال مالی دریافت کرده باشد عمدتاً حسابهای دریافتنی کاهش پیدا می‌کنند و این یک نکته مثبتی برای شرکت است که نشان دهنده این است، وضعیت نقدینگی شرکت رو به بهبود است و طبیعتاً وقتی حسابهای دریافتنی افزایش پیدا می‌کند یعنی فروش به صورت نسیه است.

شرکت به مشکلات نقدینگی بر می خورد و برای رفع این مشکلات نقدینگی اقدام به دریافت تسهیلات از بانک می کند و آن تسهیلاتی که شرکت دریافت می کند طبیعتاً همراه با هزینه بهره یا هزینه سود وام، یک فرع وام است که آن سود وام به عنوان هزینه می‌تواند سودآوری شرکت را حتی کاهش هم بدهد که در بازار سهام از این تعداد شرکت ها کم نیستند.

سایر دارایی ها

دارایی های غیر جاری که در بخش های  قبلی نمی‌گنجد را در قسمت سایر دارایی ها قرار می‌دهیم. به عنوان مثال اسناد دریافتی بلند مدتی که به کارکنان داده شده است.

مثل وامی که به پرسنل داده شده است و کارمند متعهد شده است که مبلغ را در مدتی بیش از یک سال مالی به شرکت بازگرداند به دلیل آنکه هنوز پول وام پرداختی به شرکت پرداخت نشده است در این آیتم قرار می‌گیرد.

مبالغ در ترازنامه به قیمت ارزش دفتری ثبت می شوند. تقریباً می‌شود گفت ارزش دفتری شبیه به بهای تمام شده است. یک اختلاف کمی بین این دو است ولی ما فعلاً فرض می کنیم که یکی هستند.

 بهای تمام شده یعنی چی؟

یعنی مثلاً ساختمان یا زمینی که به عنوان دارایی ثابت مشهود شرکت باشد، این دارایی یا ساختمان یا زمین اگر شرکت در سال ۱۳۷۰ ،هزار متر زمین خریده باشد و  بابت خرید این هزار متر زمین مبلغ یک میلیارد تومان پرداخت کرده باشد آن یک میلیارد تومانی که آن موقع پرداخت کرده بود در ترازنامه الان هم بابت زمین همان مبلغ یک میلیارد تومان را می توانید مشاهده کنید.

این یکی از ایرادات اساسی ترازنامه هست. یعنی اعدادی که ما می‌بینیم اعداد تاریخی هستند اعداد روز نیستند چرا که آن زمین که در سال ۷۰ یک میلیارد تومان بوده ممکن است الان ۵۰ میلیارد تومان ارزش داشته باشد اما در ترازنامه عدد یک میلیارد را شما مشاهده می کنید نه اینکه عدد ۵۰ میلیارد را.

اما سمت چپ ترازنامه بدهی های جاری شرکت و بدهی های غیرجاری که در اصطلاح ما می‌گوییم سمت چپ ترازنامه به عنوان منابع شرکت هستند و سمت راست ترازنامه به عنوان مصارف شرکت هستند. یعنی شرکت از سمت چپ منابع را تامین می‌کند و در سمت راست پول را مصرف میکند.

بدهی جاری

پرداختنی های تجاری و غیرتجاری

به طور مثال شرکت مواد اولیه را به صورت نسیه می‌خرد، خب این طبیعتاً می شود بدهی شرکت به عنوان تامین کننده مواد اولیه.

اگر پرداختنی های شرکت کاهش یابد نکته مثبتی است و نشان دهنده قدرت مالی شرکت است چون توانسته بدهی های خود را پرداخت کند.

پیش دریافت ها

پول‌هایی هستند که قبل از اینکه شرکت کالا و خدماتش را تحویل مشتری بدهد، از مشتری وصول کرده است.

افزایش این مورد نکته مفید و مثبتی برای شرکت است چرا که محصول شرکت آنقدر طرفدار داشته که مشتری حاضر است پول را حتی زودتر از دریافت کالا پرداخت کند.

هر چند افزایش پیش دریافت ها به دلیل آنکه جزء بدهی های شرکت دسته بندی می شود شاید در ظاهر نکنه مثبتی برای شرکت نباشد اما باید به این امر توجه داشت که پولی که شرکت دریافت کرده در موجودی نقد شرکت قرار گرفته و احتمالا توانسته با این موجودی کار کند و یا سرمایه گذاری کوتاه مدت ایجاد کرده و سودش را دریافت می‌کند و بعد از مدتی کالا را به مشتری تحویل می‌دهد.

مالیات پرداختنی

در مقالات قبل در مورد مجمع عمومی عادی سالیانه صحبت کردیم و آن dps که در مجمع به تصویب می‌رسد . در واقعمالیاتی که شرکت ها به سازمان مالیات بایت عملکرد و … بدهکارهستند.

سود سهام پرداختنی

در واقع آن سود تقسیمی مجمع است که شرکت باید به سهامدار پرداخت کند و هنوز پرداخت نکرده است.

سود سهام پرداختنی زمانی است که شرکت مجمع تقسیم سود برگزار می‌کند و میزان سود را تصویب می‌کند و این بدهی به عنوان سود سهام پرداختنی برای شرکت شناسایی می شود تا زمانی که این بدهی را نپردازد جزء سود سهام پرداختنی و بدهی های شرکت قرار می گیرد.

تسهیلات مالی که شرکت پرداخت کرده

تسهیلات مالی یا همان وامی که شرکت از بانک دریافت کرده و آن اصل وام را در این قسمت قرار می دهند و اقلامی که سود وام باشد در صورت سود و زیان جزء هزینه های مالی شرکت شناسایی می شود. پس اگر احیاناً گفتند صنعت خودرو سازی یا صنعت داروسازی هزینه مالی سنگینی را پرداخت می‌کنند منظور این است که وام های زیادی گرفتند و این‌ها بابت آن وام ها بهره زیادی دارند پرداخت می کنند.

پیش دریافت

پیش دریافت جزء بدهی های جاری شرکت است و دقیقاً مخالف پیش پرداخت است. پیش دریافت یعنی آن بیانیه‌ای که شرکت از مشتری خودش دریافت کرده تا مثلاً محصول یا خدماتی را به آن مشتری ارائه دهد تا زمانی که آن محصول را نفروشد و آن بیعانه پیش شرکت باشد جزء بدهی‌های شرکت به دیگران یا به مشتری خودش محسوب می شود.

بدهی‌های غیرجاری

تسهیلات مالی بلند مدت هستند که در قسمت یادداشت های مرتبط با این بخش می توانید مشاهده کنید که این تسهیلات مالی از چه بانک هایی هستند، مبالغش از هر کدام از بانکها چقدر است، نرخ سود ش از هر بانکی با چه نرخ سودی تسهیلات دریافت شده، و این که مدت بازپرداخت اش به چه صورتی هست.

تسهیلات مالی بلند مدت

ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان که خب اگر طبیعتاً به عنوان کارمند مشغول به کار باشید با این مزایای پایان خدمت کارکنان یا همان سنوات آشنا هستید که جزء بدهی‌های شرکت به کارکنان شرکت هست.

وقتی می خواهیم بگوییم ارزش شرکت چقدر می باشد، یعنی اینکه ارزش حقوق صاحبان سهام شرکت چقدر است.

حقوق صاحبان سهام اولین مورد سرمایه است. سرمایه یعنی پولی که سهامدار آورده و در شرکت بابت منابع مالی پرداخت کرده که برای استارت کار شرکت یا این که ادامه کار شرکت نیاز است.

اگر سرمایه شرکت را تقسیم بر هزار ریال که مبلغ اسمی سهام (سهامی عام) در ایران است بکنید تعداد سهام آن شرکت به دست می‌آید.

افزایش سرمایه در جریان شرکتها؛

شرکتها وقتی افزایش سرمایه می دهند تا زمانی این افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکتها ثبت نشود جزء افزایش سرمایه در جریان است .زمانی که این افزایش سرمایه ثبت می‌شود و قانونی می شود این افزایش سرمایه جزء سرمایه جدید شرکت قرار می گیرد. در مورد افزایش سرمایه در مقالات آتی بیشتر صحبت می کنیم.

 اندوخته قانونی؛

طبق قانون تجارت، شرکتها وقتی هر دوره سود خالصی را کسب می‌کنند باید ۵ درصد آن سود خالص را جزء اندوخته قانونی قرار دهند. تا چه زمانی؟ تا زمانی که مبلغ اندوخته قانونی ۱۰ درصد مبلغ سرمایه شرکت شود، از آن به بعد دیگر برای شرکت اختیاری می شود، می تواند اندوخته در نظر گیرد یا در نظر نگیرد، که طبیعتاً وقتی شرکتها اندوخته قانونی شان به ده درصد سرمایه برسد ، دیگر بخشی از سود خالص را به اندوخته قانونی اختصاص نمی‌دهند. این یک موضوع احتیاطی است برای  شرکت که در آینده اگر مشکلی در خصوص مشکلات مالی و ورشکستگی برای شرکت ایجاد بشود از این اندوخته قانونی می توانند استفاده کند.

سود انباشت

از اسم آن مشخص است شرکت هر دوره سود می کند، سود خالص شرکت پس از کسر الزامات قانونی مثل اندوخته قانونی را در سود انباشته می نویسیم. یعنی اگر شرکت امسال ۲۰۰ میلیارد تومان سود کند سال های قبل مثلاً دو سال پیش ۱۰۰ میلیارد سود کرده باشد، این سودهایی که شرکت می کند در سود انباشته شرکت قرار می گیرد.

وقتی مجمع شرکت برگزار می شود، زمانی که می‌خواهند سود تقسیم کنند از سود انباشته شرکت سود تقسیم می‌کنند و از این مبلغ هر مقدار که سود تقسیم کنند برداشت می‌شود و به سود سهام پرداختنی اضافه می شود. در نهایت جمع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام با جمع دارایی‌های شرکت در واقع برابر است.

پیشمهاد می شود مقاله ” مجمع شرکت سهامی ” را بخوانید.