ارز دیجیتال چیست؟

در سمینارها و برنامه‌هایم اغلب افراد از یکی از تحولات مالی جهان سؤال می‌کنند که چگونه پیش خواهد رفت و چه آینده‌ای برای سرمایه‌گذاری خواهد داشت، این تغییر و تحول جدید بر پایه ارزهای دیجیتال خواهد بود.

چند سالی است که ارزهای دیجیتال تمام بازارهای مالی را پرکرده‌اند، اگر شما هم نام بیت کوین را شنیده‌اید حتماً می‌دانید که بیت کوین یک ارز دیجیتال است. اما بعد از بیت کوین تعداد زیادی ارزهای دیگر هم وارد بازار شدند. ارزهایی مانند اتریوم، XRP ، لایت کوین، کاردانو، مونرو و بسیاری دیگر که هرروز هم بیشتر می‌شوند.
از مزایا و معایب هر یک از این ارزهای دیجیتال که بگذریم، موضوع اصلی این است که اصلاً ارز دیجیتال چیست؟ چه کاربردی دارد؟ و چرا این‌قدر ازاین‌گونه ارزها استقبال شده است؟

برای درک بهتر موضوع چیستی ارزهای دیجیتال این مقاله را که طی سرفصل‌های زیر تدوین‌شده است بخوانید:

• ارز دیجیتال چیست؟
• تاریخچه ارز دیجیتال
• مزایای ارزهای دیجیتال چیست؟
• معایب ارزهای دیجیتال کدام است؟

ارز دیجیتال چیست؟

ارز دیجیتال (که بانام‌های پول دیجیتال یا پول الکترونیک یا ارز الکترونیک هم شناخته می‌شود)، نوعی ارز مجازی است که به‌ صورت دیجیتال و بر بستر اینترنت تولید می‌شود، یعنی مثل اسکناس و سکه ماهیت فیزیکی ندارد!

ارز دیجیتال ویژگی‌های شبیه پول‌های فیزیکی را دارد یعنی می‌توانید با آن خرید کنید، آن را مبادله‌کنید و حتی مثل دلار و همه ارزهای رایج ارزش آن دچار نوسان می‌شود، ولی نمی‌توانید آن را به‌صورت فیزیکی در دست بگیرید!
یکی از تفاوت‌های مهم ارز دیجیتال با ارزهای سنتی این است که ارزهای سنتی از یک منبع مشخص که بانک مرکزی کشورهاست عرضه و مدیریت می‌شود، اما ارز دیجیتال از منابع مختلفی عرضه می‌شود ولی کنترل آن متمرکز است.

ارز دیجیتال پولی است که ماهیت فیزیکی ندارد، یعنی مانند اسکناس چاپ نمی‌شود. بلکه بر اساس یک تکنولوژی رمزنگاری تولید و ارزش پیدا می‌کنند.

تاریخچه ارز دیجیتال

تاریخچه ارزهای دیجیتال به دهه ۱۹۹۰ برمی‌گردد در آن زمان رشد سریع شرکت‌های اینترنتی باعث شکل‌گیری پول‌های اینترنتی معروف به ای-گولد (E-Gold) با پشتوانه طلا شد. اولین ای-گولد در سال ۱۹۹۶ ایجاد شد و پس‌ازآن ارز معروف Liberty Reserve هم در سال ۲۰۰۶ به وجود آمد. این ارز با پشتوانه دلار یا یورو به شما اجازه می‌داد تا به هر مقدار از آن خریداری کنید و آزادانه با دستمزد ۱% بین افراد ردوبدل کنید.
این سرویس‌ها برای پول‌شویی شهرت داشتند لذا دولت آمریکا هر دو سرویس را تعطیل کرد. در سال ۲۰۰۹ باعرضه بیت کوین نسل جدید ارزهای دیجیتال بر پایه‌یک سیستم رمزنگاری ارائه شدند. این نوع از ارزهای دیجیتال مانند ارزهای قبلی هیچ پشتوانه طلا یا پول‌ندارند و بر اساس یک سیستم ریاضی استخراج می‌شوند.
این سیستم استخراج محدودیت‌هایی دارد که تولید آن‌ها را سخت و زمان‌بر می‌کند، و همین محدودیت استخراج مانند طلا آن‌ها را ارزشمند می‌سازد.

مزایای ارزهای دیجیتال چیست؟

اما ارز دیجیتال مزایایی زیادی نسبت به ارزهای سنتی دارد، ارزهای دیجیتال از یک تکنولوژی رمزنگاری پیشرفته بهره می‌برند که امنیت آن‌ها را تضمین می‌کند. جابجایی ارزهای دیجیتال بسیار ساده است و به‌راحتی می‌توان مبالغ بسیار بالا را جابجا کرد. ضمن اینکه خطر جابجایی ارزهای فیزیکی را ندارند.
ارز دیجیتال در حال حاضر بر اساس یک بانک اطلاعاتی کاربر محور استوار است و هیچ چهارچوب قانونی مشخصی ندارد، و از طرفی امکان نظارت از طرف دولت‌ها و سیستم‌های مالیاتی بر آن وجود ندارد که این موضوع آزادی زیادی را به کاربران آن می‌دهد.
ارزهای دیجیتال ارزهای کاملاً تکنولوژی محور هستند و برخلاف ارزهای سنتی که نیاز به سیستم‌های بسیار بزرگ و پیچیده مالی برای تولید، نگهداری، مدیریت از طرف بانک‌ها و مؤسسات مالی دارند. بدون نیاز به هیچ ساختمان و اداره‌ای و به‌صورت کاملاً خودکار و بسیار دقیق کار می‌کنند و این ویژگی صرفه‌جویی زیادی در منابع و زمان ایجاد می‌کند.
هزینه تراکنش‌ها در ارزهای دیجیتال بسیار ناچیز است و پرداخت‌ها در زمان کمتری انجام می‌شوند.

معایب ارزهای دیجیتال کدام است؟

شاید مهم‌ترین عیب ارزهای دیجیتال این باشد که بانک‌ها و مؤسسات مالی آن‌ها را قبول ندارند لذا به آن‌ها هیچ سودی تعلق نمی‌گیرد و اگر ارزش آن‌ها افزایش پیدا نکند سرمایه شما بدون سود مرکب و راکد باقی می‌ماند.
مشکل دیگر ارزهای دیجیتال بستر مناسب آن‌ها برای فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی و گروه‌های تبهکار است. با توجه به اینکه در ارزهای دیجیتال مبدأ و مقصد پرداخت پول مشخص نیست لذا به‌راحتی می‌تواند مورد سو استفاده قرار گیرند.
این مشکلات و همچنین ریسک بالایی که در مورد آن‌ها وجود دارد همچنان به‌عنوان موانعی برای رشد آن‌ها به شما ر می‌رود.
برخی از فعالان محیط‌زیست و کارشناسان انرژی هم مصرف بالای برق برای تولید این‌گونه ارزها را تهدیدی برای کشورها می‌دانند(تولید ارزهای دیجیتال با استفاده از پردازش‌های بسیار سنگین کامپیوتری انجام می‌شود که برق زیادی مصرف می‌کنند).

از مهم‌ترین مزایای ارز دیجیتال می‌توان به‌سادگی استفاده و نبودن محدودیت‌های نظارتی اشاره کرد، همچنین بستر مناسب برای سوءاستفاده گروه‌های تبهکار و عدم پذیرش توسط بانک‌ها از معایب آن به شمار می‌رود.

ارز دیجیتال موضوع جدیدی در دنیای اینترنت است و هنوز مسیر ابتدایی خود را طی می‌کند. دولت‌ها هنوز سیاست‌های روشنی در قبال آن ندارند. ولی آنچه مسلم است ارزهای دیجیتال بخشی از آینده مالی جهان را تشکیل خواهند داد. هرچند که هنوز چهارچوب مشخصی برای آن‌ها در نظر گرفته نشده اما باوجود مزایای بی‌شماری که دارند، دولت‌ها و نهادهای مالی جهان آرام‌آرام در مسیر پذیرش و سازگاری با آن‌ها گام برمی‌دارند.